بەوەرز: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
پەڕەی دروست کرد بە « وێنۆک|بەوەرز (مشکە خۆرە) '''بەوەرز ''' بەوەرز (مشک...»ەوە |
ئاسۆ (لێدوان | بەشدارییەکان) No edit summary |
||
ھێڵی ١:
'''بەوەرز''' یان '''مشکە خۆرە''' (ناوی زانستی:
بەوەرز
بەوەرز بە گیانەوەرێکی ڕاوچی دێتە ئەژمار واتە ڕاوی نێچیرەکانی دەکات، مشک،
ژیانی بەوەرز ئاسایی نزیک
زاوزێی بەوەرز
▲بەوەرز ( مشکەخۆرە ) گیانەورێکی بچوکی شیردەر و گۆشت خۆرە لاشەیەکی درێژکۆلە و دەستو پێ بچوکە، چڕنوکی ھەیە و توانای ھەڵ بەزین و دابەزینی بۆ سەردرخت و شووێنە بەرزەکان ھەیە،ملی درێژکۆلە و دەمی بەرز و پڕ مووە (سمێڵ)،جۆرەکانی بەوەرز ١٢- ٤٥ سم درێژن. گوێی کورت و خڕ و کەوانەیە، ڕەنگی مووی پشتی قاوەیی سورباوە،ژێر مل و سکی سپیە، ھەندێکیان خۆڵە مێشیە، کلکی توکنە و لەکلکی سمۆرە بجوکترو کورت ترە و کۆتاییەکەی ڕەشە ،،فەروی ھەندیکیان بەزستانان بەتەواوی سپی دەبێت بەتایبەت ئەو جۆرانەی کە لە شوێنە کوێستان و بەفراویەکان دەژین،( ڕەنگەکان بەپێ شوێن و ژینگە گۆڕانکاری بەسەر دێت) واتە ئەوەی سەروە سیفەتی بەوەرزی کوردستانە بۆیە ڕەنگەکان لەوڵاتانی تر جیاوازن.
▲بەوەرز لەخێزانی موستیلایە کە جەندین جۆرن بە پێی پۆلێنکردنی شارەزایانی بواری گیانەوەر نزیکەی ٥٧ جۆر ھەیە لەسەر زەوی ( سمۆرە و بۆنکە و چالەکە و تا سەگڵاویش ) دەگرێتەوە، بەوەرز لەھەمویان بچوکترە ، کەسیفەتەکانیم لەسەروە باس کردوە ، ھەشیانە گەوەرەیە نزیکەی یەک مەتر درێژەو،نزیکەی ٢٠کگم قورسە،لەزۆربەی ولاتانی جیھان ھەیە،ئاسیا ،ئەوروپا ،ئەمریکای باکور،باکوری ئەفریکا ،ھەروەھا لەکوردستان ھەیە، تەنیا لە ئوسترالیاو تەوەری باشور دا نیە.
مرۆڤ و ھەڵۆ کان مێمڵ و دوژمنی بەوەرزن
فەرو ی خیزانی موستیلا
▲بەوەرز بە گیانەوەرێکی ڕاوچی دێتە ئەژمار واتە ڕاوی نێچیرەکانی دەکات، مشک،کەروێشک،مار ،مارمێلکە و باڵندەکان راو دەکات،ھەروەھا ھێڵکەی باڵندەو مریشک و سیسرگ و کولە دەخوات، لەھەندێ شوێنی باشوری ئێران مشکی خورمای پێ دەڵێن.
▲ژیانی بەوەرز ئاسایی نزیک گوندو گوزەرانی خەڵک و کێڵگە کان دەژی ، لە ناو کون و کەڵکە بەرد ھێلانەی خۆی دەکات ،ھەر بۆیە راوی مریشک و کەڵەشێرو جوجکەو باڵندە ماڵیەکانی تریش دەکات، من بەچاوی خۆم لە گوندەکەی خۆمان بینیومە کەچۆن جوجکەی مریشکی مل شکاندوەو خوێنەکەی مژیوە، واتە بەوەرز بە گازگرتن لەژێر کەلەی سەر یان جومجمەی نێچیرکەی و ملی دەشکێنێت و خوێنەکەی دەخوات، ئەم گیانەوەرە راوچیە بەدرێژایی شەو ڕۆژ چالاکە،توانای بۆنکردنی بەھێزە و بەوشیوە نێچیرەکانی دەدۆزێتەوە ،ھەروەھا ھەستی بینین و بیستنیشی بەھێزە، بەوەرز ماڵی دەکرێ وەک سمۆرە.
▲زاوزێی بەوەرز لە وەرزی گەرمادا روو ئەدات، دو جار سک و زا دەکات ، ماوەی ئاوسی ٣٥ ڕۆژە (٣-١٠ ) بەچکەی دەبێت، بەچکەکانی سەرەتا کوێرن و دوای سێ ھەفتە چاویان دەکەنەوە(چاویان ئەترەکێ)،تا تەمەنی سێ مانگی بەشوێن دایکیانەوە دەبن و دایکی بەخێویان دەکات،دواتر وردەوردە لەدایکیان جیا دەبنەوە خۆیان فێری خواردن و ژیان دەبن،لەیەک ساڵیدا باڵق دەبن،بەوەرزی کەژی تەمەنیان کورتترە لەچاو ئەوانەی کە ماڵی دەکرێن کە نزیک دەساڵ دەژین.
▲مرۆڤ و ھەڵۆ کان مێمڵ و دوژمنی بەوەرزن زۆر لێان دەترسێ بۆیە لەکاتی ھێرش دا بۆ سەری بۆنێکی ناخۆش بەرئەداتەوە وەک پەرجەکردار و بەرگری لەخۆی،چونکە جەندین گلاند ( ڕژێن) لەبن کلکی زۆربەی گیانەوەررەکنی ئەم خیزانە وەک سمۆرەو بەوەرز ..ھتد ،شارەزایان دەلێن بۆنە ناخۆشەکە دەبێتە ھۆی کوێر بونی کاتی ھێرش بەرەکان ،بەو جۆرە خۆی قوتار دەکات.
▲فەرو ی خیزانی موستیلا لە دێرزەمانەوە لەلای خەڵکی سەر زەوی جیگای سەرنج بوە بۆیە راویان کردوە تا سود ی لێ ببین بەتایبەت سمۆرەو سەگڵاو ( سمۆرەی دەریا) جۆرەکانی تریان .
==سەرچاوەکان==
* وتارێکی د. ناجح گوڵپی، پزیشکی ڤێترنەری ڕاوێژکاری، ٢٠/٧/٢٠١٥
|