زەوی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''زەوی''' (ھەروەھا: '''زەوین'''، '''زەمین'''، '''ھەرد''') ناوی ئەم [[گەڕئەستێرە]]یەیە کە ئێمەی لە سەرە. زوەی لە [[خولگە]]یەکی جەغزئاسا بە دەوری [[خۆر]] دەخولێتەوە و سێھەمینسێیەمین گەڕئەستێرەی نزیک بە خۆرە. زەوی پێکھاتووە لە سلیکۆن و ئۆکسجین و چەند مادەیەکی کانزای تر وەو زۆربەی ڕووەکەی بە ئاو داپۆشراوە کە شوینی ژیانی حەوت ملیار مرۆڤ و ملۆنەھا زیندەوەری ترە وەو ئەم زەوییە مانگێکی ھەیە کە بروابڕوا وایە لە زەریای ھێمنەوە جیا بوبێتەوە{{ژێدەر پێویستە}} کە قەبارەکەی یەک لەسەر چلوچل و نۆ ئەوەندەی زەوییە وەو لە ماوەی ٢٤ کاتژمێردا خولێک بە دەوری خۆیدا دەدەخولێتەوە خولێتەوە وەو لەماوەی ٣٦٥ رۆژداڕۆژدا خولێک بە دەوری خۆردا دەدەسوڕێتەوە سوڕێتەوەئەڵبەت ھەڵبەتەسووڕانەوەی سوڕانەوەی ھەموھەموو ھەسارەکانی دەوریشی بە کاتی جیاواز دە سورێنەوەدەسوڕێنەوە لەبەر دوریدووری و نزیکییان لە خۆرەوە چونکە تا نزیکتر بێت دەبێت زوترزووتر بخولێتەوە جونکەچونکە ھێزی کێشکردنی خۆر رای دە کێشێتڕایدەکێشێت بۆ خۆی وە بروابڕوا وایە تامانی ٤.٥ ملیار سال بەر لە ئێستا دروستدرووست بوبێتبووبێت وەو زەوی لە حەوت چین پێکھاتووە وەو بەبۆنەی ئەو مەرجانەی لە کاکێشانی ڕێگای شیریدا ھەن کە پێکھاتووە لە ٢٠٠ ملیار ئەستێرە کە ٦٠٠٠ ملیاریان ئەگەری بونی ژیانیان ھەیە لەسەر.

خیرایییخێراییی زەوی دەکاتە نزیکەی ٢٩.٥ کیلۆمەتر[[کیلۆمیتر]] بۆ ھەر چرکەیەک{{ژێدەر پێویستە}}.