ڕەواندز: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

| ناوی خۆماڵی = RUWANDIZRawandiz

| ناوەکانی دیکە = ڕوواندز، ڕواندزرواندز

| وێنە = Rawanduz_Valley_Panorama.jpg

| شرۆڤەی وێنە = وێنەی پانۆرامیی دۆڵی ڕەواندوز

==جوگرافیاىجوگرافیای ڕەواندز==

ڕووبەرىڕووبەری ڕەواندز ١٤٨،٤٦٥کم دووجایە و لە ٤٣ پێکدێت، باری ڕووی زەوی بەم شێوەیەیە: دەشت:٢٠%، گرد: ٢٠%، چیا:٦٠%، لە سەر ھێڵی پانی (٣٧) و‌ھێلی درێژی (٤٤)ـە. ھەڵکەوتی ئەم شارە لە نێوان کۆمەڵێک چیا و دۆڵدایە کە لەباکووردا چیای (زۆزک و حەسەن بەگ)ە لەخۆرھەڵاتدا ([[چیای ھەندرێن]] و [[دۆڵی باڵەکایەتی]]) و لە خۆرئاواشدا گردۆڵکەکانی ( باپشتیان و گۆرزە و [[چیای برادۆست]] )ـە لە باشووریشدا ([[چیای کۆڕەک]] و ئارمۆشە ). ڕەواندز بەیەکێک لەشارۆچکە جوانەکانی ھەرێمی کوردستان دادەنرێت، ڕێژەی دانیشتوانی (٢١٢٨٠) کەسن، چەندان ناوچەی گەشتیاری گرنگی لەدەوروبەر دایە، وەک بێخاڵ و [[جوندیان]] و [[شنگلبانە]].

==مێژووىمێژووی ڕواندز==

==بنەچەکی ناوىناوی ڕەواندز==

رەگ و ڕیشەی ناوی ڕەواندز لێکدانەوەی بیروڕای جیاواز لە خۆی دەگرێت، سەرەتا ھەندێکیان ئامەژە بۆ ئەوە دەکەن کە لە دوو ووشەی (ڕەوەند+ دز) پێک ھاتووە، ئەمەش دەگێڕنەوە بۆ نێوی خێلی ڕەوەندی کە نیشتەجێ ی ناوچەکە بوون، دزیش بە مانای قەڵا دێت، واتە قەڵای خێڵی '''[[ڕەوەندی]]''' بوو و بە تێپەربوونی کات سو‌اوە بۆتە(ڕەوەندز- ڕەواندز) ، ھەندێکی تر سەرچاوەی ناو ڕەواندز بۆ ( ڕوبین دژ ) دەگێڕنەوە کە بە مانای قەڵای پۆڵایین دێت، ھەڵگڕانی ئەو بیڕورایەش ئەو دێرە ھۆنراوەیە دەکەن بە بەڵگەی بۆ چونەکانیان کە میر محەمەد پاشای ڕەواندزی (١٨١٣-١٨٣٦) لەسەر یەکێک لە دەڕگای کۆنگەرەکەی ڕەواندز نووسیویەتىنووسیویەتی: (( دوکنگرم رانھام برد و پیکر (رواندز) شد(روین دژ) بادیگر ) واتا ( دووبرجم بیناکرد لە سەر دوو بنەما ڕەواندز دیسانەوە بووە بە قەڵای پۆڵاین ( ڕۆبین دژ )، لەلەیەکی دیکەدا ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن کە ڕەواندز لە دوو ووشەی ڕەوان یان ڕەھوان+ دز پێک ھاتووەو مانای شوێنی حەوانەوە دە بەخشێت ،بە تایبەت ڕەوەندەکان لە کاتی ھاموشۆکردنیان لە [[گەرمیان]] و [[کوێستان]]ەکان کردویانەتە وێستگەی حەسانەوەیان، ھەروەھا [[محەمەدی مەلا کەریم]]یش ئاماژە بۆ بیروڕایەکی تر دەکات ودەڵێ "..... سەرەڕای ئەمە ئەشکرێ ئەگەر (ڕوواندز) ڕاستر بێ لە (ڕەواندز)، بە واتای (قەڵای ڕووان) بێ واتە (قەڵای چەمان)، واتە ئەوقەڵایەی کەتووەتە سەرچەم، چونکە ( ڕۆ ) لە کوردیا بە مەعنای چەم زۆر بە کاردێ .... ، ڕەواندزیش چۆمێکی گەورە بە نزیکیدا ئەڕوا.