ڕوودۆلف دیزڵ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
پەڕەی دروست کرد بە «ڕۆدۆلوف دیزڵ ڕۆدۆلوف كریستیان كاڕڵ دیزڵ ئەندازیار و میكانی زانێكی ئەڵمانی بووە و...»ەوە
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
 
ب شائەمراز
ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Diesel 1883.jpg|وێنۆک|دیزڵ]]
ڕۆدۆلوف دیزڵ
'''ڕۆدۆلوف كریستیانکریستیان كاڕڵکاڕڵ دیزڵ''' (ماوەی ژیان:١٨ی ئازاری ١٨٥٨ تاکوو ٢٩ی ئەیلوولی ١٩١٣) ئەندازیار و میكانیمیکانی زانێكیزانێکی ئەڵمانی بووە و بزوێنەری دیزڵی داهێناوەداھێناوە بۆیە نانزاوی دیزڵیان لێناوە ،لێناوە، لە 18١٨ مارسیئازاری ساڵی 1858١٨٥٨ لە دایكدایک و باوكێكیباوکێکی ئەڵمانی لە پاریس لەدایكلەدایک بووە ،بووە، لە میونیخ خوێندوێتی و گرنگی بە بزوێنەرێكبزوێنەرێک داوە كەکە لە بزوێنەری هەڵمیھەڵمی و گازی چالاكتربێتچالاکتربێت، ، هەرھەر لەتەمەنی منداڵیەوە زۆر خولیای میكانیكمیکانیک بووە هەرھەر بۆیە لەتەمەنی 14١٤ ساڵیدا بڕیاریداوە ببێت بەئەندازیار ،بەئەندازیار، لەتەمەنی 12١٢ ساڵیدا بەهۆیبەھۆی زیرەكیزیرەکی و لێهاتوویەوەلێھاتوویەوە لەقوتابخانە لەلایەن دەزگایەكیدەزگایەکی فەرەنسیەوە خەڵاتكراوەخەڵاتکراوە، ، باوكیباوکی ناردوێتی بۆ ئەڵمانیا[[ئاڵمانیا]] و لەوێ‌لەوێ لەشاری ئۆگسبۆرگ پەیوەندی بە قوتابخانەی پیشەسازیەوە كردووە ،کردووە، دواتر پەیوەندی بە زانكۆیزانکۆی میونیخ بۆ جێبەجێكردنیجێبەجێکردنی زانستی كردووەکردووە و خەونەكەیخەونەکەی هاتۆتەھاتۆتە دی و میكانیكیمیکانیکی خوێندووە و سەركەوتنیسەرکەوتنی بەدەستهێناوەبەدەستھێناوە لەو بوارەدا.
كاڕڵکاڕڵ دیزڵ دوای ئەوەی تەخەڕوجی كردووەکردووە گەڕاوەتەوە بۆ پاریس و بۆتە بەڕێوەبەری بەشێكبەشێک لە كۆمپانیایکۆمپانیای لیند و ژمارەیەكژمارەیەک داهێنانیداھێنانی كردووەکردووە لەدیارترینیان پەرەپێدان بووە بە ئالەتی هەڵمیھەڵمی كەکە ئەو كاتەکاتە بۆ دروستكردنیدروستکردنی سەهۆڵسەھۆڵ بەكاربەکار هێنراوە ،ھێنراوە، لەساڵی 1897١٨٩٧ بۆ یەكەمیەکەم جار لە مێژوودا بزوێنەری دیزڵی كردۆتەکردۆتە كارکار و كارگەیەكیکارگەیەکی بۆ دروستكردنیدروستکردنی بزوێنەرەكانیبزوێنەرەکانی دیزڵ دامەزراندووە ،دامەزراندووە، سەرەڕای گرنگی دانی بە میكانیكمیکانیک و داهێنانداھێنان هەوڵیھەوڵی داوە ببێتە بزنز مان و بچێتە جیهانیجیھانی پارە و بۆرسەوە بەڵام سەركەوتووسەرکەوتوو نەبووە لەم بوارەدا و زەرەروزیانێكیزەرەروزیانێکی مادی زۆری لێكەوتووەلێکەوتووە و فرزێكیفرزێکی زۆر بەسەریا كەڵەكەبووەکەڵەکەبووە و تووشی دڵەڕاوكێیەكیدڵەڕاوکێیەکی زۆر و كێشەیەكیکێشەیەکی زۆر بۆتەوە ئەمە سەرەڕای نەخۆشی و كێشەكانیکێشەکانی دادگا.
كاڕڵکاڕڵ دیزڵ لەشەوی 29٢٩ سپتەمبەریئەیلوولی ساڵی 1913١٩١٣ بەكەشتیەكبەکەشتیەک لە بەلجیكاوە[[بەلجیکا]]وە ڕۆشتووە بۆ ئینگلتەرا[[ئینگلستان]] بۆ كردنەوەیکردنەوەی كارگەیەكیکارگەیەکی نوێی بزوێنەرەكانیبزوێنەرەکانی دیزڵ بەڵام بەشداری لە ئاهەنگیئاھەنگی كردنەوەیکردنەوەی ئەم كارگەیەداکارگەیەدا نەكردنەکرد جونكەجونکە بەرەبەیانی 29٢٩ سپتەمبەری ساڵی 1913١٩١٣ تەرمەكەیانتەرمەکەیان لەناو دەریادا دۆزیەوە و واپێدەچێت خۆی فڕێدابێت ناو دەریاكەوەدەریاکەوە و خۆی كوشتبێتکوشتبێت.
 
== سەرچاوە ==
ڕۆدۆلوف كریستیان كاڕڵ دیزڵ ئەندازیار و میكانی زانێكی ئەڵمانی بووە و بزوێنەری دیزڵی داهێناوە بۆیە نانزاوی دیزڵیان لێناوە ، لە 18 مارسی ساڵی 1858 لە دایك و باوكێكی ئەڵمانی لە پاریس لەدایك بووە ، لە میونیخ خوێندوێتی و گرنگی بە بزوێنەرێك داوە كە لە بزوێنەری هەڵمی و گازی چالاكتربێت ، هەر لەتەمەنی منداڵیەوە زۆر خولیای میكانیك بووە هەر بۆیە لەتەمەنی 14 ساڵیدا بڕیاریداوە ببێت بەئەندازیار ، لەتەمەنی 12 ساڵیدا بەهۆی زیرەكی و لێهاتوویەوە لەقوتابخانە لەلایەن دەزگایەكی فەرەنسیەوە خەڵاتكراوە ، باوكی ناردوێتی بۆ ئەڵمانیا و لەوێ‌ لەشاری ئۆگسبۆرگ پەیوەندی بە قوتابخانەی پیشەسازیەوە كردووە ، دواتر پەیوەندی بە زانكۆی میونیخ بۆ جێبەجێكردنی زانستی كردووە و خەونەكەی هاتۆتە دی و میكانیكی خوێندووە و سەركەوتنی بەدەستهێناوە لەو بوارەدا.
* [https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%D8%AF%D9%8A%D8%B2%D9%84 ویکیپیدیای عەرەبی]
كاڕڵ دیزڵ دوای ئەوەی تەخەڕوجی كردووە گەڕاوەتەوە بۆ پاریس و بۆتە بەڕێوەبەری بەشێك لە كۆمپانیای لیند و ژمارەیەك داهێنانی كردووە لەدیارترینیان پەرەپێدان بووە بە ئالەتی هەڵمی كە ئەو كاتە بۆ دروستكردنی سەهۆڵ بەكار هێنراوە ، لەساڵی 1897 بۆ یەكەم جار لە مێژوودا بزوێنەری دیزڵی كردۆتە كار و كارگەیەكی بۆ دروستكردنی بزوێنەرەكانی دیزڵ دامەزراندووە ، سەرەڕای گرنگی دانی بە میكانیك و داهێنان هەوڵی داوە ببێتە بزنز مان و بچێتە جیهانی پارە و بۆرسەوە بەڵام سەركەوتوو نەبووە لەم بوارەدا و زەرەروزیانێكی مادی زۆری لێكەوتووە و فرزێكی زۆر بەسەریا كەڵەكەبووە و تووشی دڵەڕاوكێیەكی زۆر و كێشەیەكی زۆر بۆتەوە ئەمە سەرەڕای نەخۆشی و كێشەكانی دادگا.
كاڕڵ دیزڵ لەشەوی 29 سپتەمبەری ساڵی 1913 بەكەشتیەك لە بەلجیكاوە ڕۆشتووە بۆ ئینگلتەرا بۆ كردنەوەی كارگەیەكی نوێی بزوێنەرەكانی دیزڵ بەڵام بەشداری لە ئاهەنگی كردنەوەی ئەم كارگەیەدا نەكرد جونكە بەرەبەیانی 29 سپتەمبەری ساڵی 1913 تەرمەكەیان لەناو دەریادا دۆزیەوە و واپێدەچێت خۆی فڕێدابێت ناو دەریاكەوە و خۆی كوشتبێت.
 
[[پۆل:لەدایکبووانی ١٨٥٨]]
 
[[پۆل:مردووانی ١٩١٣]]
وەرگێڕانی لە ویكیپیدیای عەرەبیەوە ( محمد فاتح )
[[پۆل:داھێنەرانی ئاڵمانی]]