ھێندریک لۆرێنتس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ئەم زانا [[فیزیا]]ییە [[خەڵاتی نۆبڵ]]ی لە ساڵی ١٩٠٢ لەگەڵ [[پیتر زیمان]] بە ھەردوکیان وەریان گرتووە لۆرێنتز باسی لەوە کرد و وای دانا کە [[بڵاوبوونەوەی ڕووناکی]] لە [[ئەتۆم]]ەکاند ، دەتوانرێت بگەڕێنرێتەوە بۆ ئەوەی کە بە ھۆی کارلێکی نێوان [[ئەلکترۆن]]ەکانەوە ڕوودەدات . وە ئاشکرا کردنەکەی [[پیتەرپیتر زیمان]] لە ساڵی ١٨٩٦ باسی لەوە دەکرد کە ھێڵە سپێکتراڵەکانی [[ئەتۆم]]ەکان کە ئەشکێنەوە لە ناو [[بوارێکی موگناتیسی]] دابەش دەبێت بۆ چەند لایەنێکی جیاواز بە [[لەرەلەر]]ی جیاواز ئەمەش دڵنیابوونی بیردۆزەکەی لۆرێنتزی سەلماند.ھەر لە بەر ئەمە [[خەڵاتی نۆبڵ]]ەکە بە ھاوبەشی درا بە ھەردووکیان.

ئەم زانا بەناوبانگە لە ساڵی ١٨٥٣ لە [[شاری [[ئارنھایم]] لە [[وڵاتی [[ھۆڵەند]] لە دایک بووە ، خوێندنی زانکۆی لە [[زانکۆی لایدێن]] تەواو کردووە لە نۆسەدەکان گەڕاوەتەوە بۆ ئارنھایم ، لە خوێندنگایەکی ئامادەی دەرسی وتوەتەوە لە کاتەی کە خۆی ئامادە کردووە بۆ پێشکەشکردنی کەیسی دکتۆراکەی کە درێژکردنەوەی [[بیردۆزەکەی ماکسوێڵ]] بووە لەسەر [[کارۆموگناتیزی]] وە زانیاری زیاتر دەربارەی دانەوە و شکانەوەی لەگەڵ ڕووناکی دا ، ئەم زانایە لە [[٦ی ٢ ١٩٢٨]] لە [[شاری ھارلیم]] کۆچی دووای کرد .