}}
[[پەڕگە:Iceberg with hole near sanderson hope 2007-07-28 2.jpg|300px|left|thumb|ئاو لەهەر سێ شێوەکەیدا: شل، ڕەق ([[سەهۆڵبەند]])، و (نادیار) [[ھەڵمی ئاو]] لە ھەوادا. [[ھەورەکان]]، کۆبووەوەی کۆمەڵێ دڵۆپی ئاون]]
'''ئاو''' [[ماددەی کیمیایی|ماددەیەکی کیمیایی]]یە، کە بە [[H٢OH2O|H<sub>٢2</sub>O]] ھێما دەکرێت. یەک مۆڵگە لە ئاو پێک دێت لە گەردێک [[ئۆکسجین|ئۆکسجینێک]]ێک و دوو گەرد لە [[ھایدرۆجین]] کە بە [[بەندی ھاوبەش]] پێکەوە بەستراون. ئاو [[شل|شلە]]ە لە [[باری پێوانەیی|باری پێوانەییدا]]دا،، بەڵام لەسەر [[زەوی]] زۆرتر بەشێوەی [[رەقڕەق]]، [[سەھۆڵبەند]] و بەشێوەی گاز ھەیە. ئاو ٧٠،٩%٧٠.٩٪ ی ڕووی زەوی دادەپۆشێت. <ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Water ویکیپیدیای ئینگلیزی]</ref>
لەمرۆڤدا، ھەموو [[خانە|خانەکان]]ی لەش لە سەرەوە تا سەری پەنجەکانمان پێویستی بە ئاوە بۆ بەردەوامبوونی [[ژیان]]، لەشی مرۆڤ نزیکەی ٢/٣ (دوو لەسەر سێ) ی پێکھاتەکەی ئاوە، [[ئۆرگانئەندام|ئەندامێکی]]ێکی وەک [[مێشک]] ئاو ٪٩٠ ی پێکدەھێنێت، بۆیە ئەگەر ئاوی پێویست نەگاتە [[مێشک]] و ئەندامەکانی تر، ئەوا [[لەش]] ناتوانێت کارەکانی خۆی بەباشی بەڕێوە بەرێت، ئەگەر ھاوسەنگی رێژەیڕێژەی ئاو لەلەشدالە رانەگیرێتلەشدا ڕانەگیرێت ئەوا زیان و ئازار بەلەش دەگەیەنێت.
کاتێک مرۆڤ [[ماسوولکە|ماسوولکەکانی]]کانی لەشی بەکار دەھێنێت، بڕێکی زۆر ئاو بەکار دەھێنێت و ونی دەکات، تەنھا لە جوڵەی ئاساییئاساییی رۆژانەیڕۆژانەی ماسولکەکانداماسوولکەکاندا دوو کوپکووپ ئاو بەکار دەھێنێت، [[کرداری ھەناسەدان]]ی ئاساییئاساییی مرۆڤ رۆژانەڕۆژانە نزیکەی ٣-٤ کوپکووپ ئاو لەلەشلە لەش دەکاتە دەرەوە، سەر باری ئەوەئەوەی کە رێژەیەکیڕێژەیەکی زۆری ئاو بە [[پاشەڕۆ]] و [[عارەقکردنەوە]]ئارەقکردنەوە دەکرێتە دەرەوە.
== ئاو لە لەشی مرۆڤدا ==
ئاو لە لەشدا رۆڵیڕۆڵی بنەرەتیبنەڕەتی ھەیە:
* شێدارکردنی ھەوا لە سییەکاندا بۆ ڕاگرتنی سەلامەتی سیەکانسییەکان.
* یارمەتیدانی [[مێتابۆلیسم]]ی لەش.
* سەقام گیر کردنیسەقامگیرکردنی گەرمای لەش لە ئاستێکی سابتداجێگیردا.
* پاکردنەوەی لەش لە ماددە زیانبەخشەکان.
== سوود و بەکارھێنانەکانی ==
=== خواردنەوەی ئاو ===
خواردنەوەی ئاو بەرێژەیبە ڕێژەی پێویست کۆمەڵێک سودیسوودی زۆری ھەیە کە گرنگە ھەموومان بزانین تا بەردەوام رێژەیڕێژەی ئاوی پێویست بخۆینەوە:
* خواردنەوەی ئاو دەبێتە ھۆی دابەزاندنی [[کێش]]، چونکە یارمەتییارمەتی شۆردنەوەی لەش دەدات لە پاشماوەی [[ھەرسکردنی چەوری]]، ئاو ھیچ [[وزە لەلەشدا|وزە]]یەکیوزەیەکی تێدا نییە کە ئەمەش دەبێتە ھۆی بەکارھێنانی چەوری لەش، خواردنەوەی ئاو برسێتی کەم دەکاتەوەودەکاتەوە و دەبێتە ھۆی کەمکردنەوەی ئارەزووی خواردن.
* زۆربەی کات [[ژانەسەر]] بەھۆی کەمیکەمیی رێژەیڕێژەی ئاوەوەیە لەلەشدا،لە لەشدا، بۆیە خواردنەوەی ئاو ھۆیەکە بۆ چارەسەری ژانەسەر بە شێوەیەکی سروشتی، گرنگە پێش ئەوەی بیر لە بەکارھێنانی [[دەرمانی ئازارشکێن]] بکەینەوە، ئاو بخۆینەوە.
* ئاو دەبێتە ھۆی شێداری [[پێست]] بەم ھۆیەش پێکھاتە لاستیکیەکەی پێست دەپارێزێت و رێگریڕێگری دەکات لە چرچبوون و وشکبونەوەوشکبوونەوە.
* چالاکی دەبەخشێتە لەش بەھۆی چالاکردنی مێشک و یارمەتیدانی ماسولکەکانماسوولکەکان.
* ئەو کەسانەی کە وەرزش دەکەن پێویستە رێژەیڕێژەی پێویست ئاو بخۆنەوە بە شێوەیەکی ھێمنانە تا یارمەتییارمەتیی ماسولکەکانماسوولکەکان بدات و [[کرژبوونیگرژبوونی ماسوولکە|کرژبوونگرژبوون]] و [[ڕەقبوونی ماسوولکە]] کەمبکاتەوە بەھۆی گواستنەوەی خۆراک و ئۆکسجین بۆ ماسولکەکانماسوولکەکان و رزگارکردنیڕزگارکردنی ماسولکەکانماسوولکەکان لە [[پاشەڕۆ خۆراکیەکانخۆراکییەکان]].
* خواردنەوەی ئاو جگە لەکاتی خواردن، یارمەتیدەرە لە [[کرداری ھەرس]] و دورکەوتنەوە لە [[قەبزی]] و زیادکردنی جوڵەی [[ڕیخۆڵە]]کان، بە پێچەوانەوە زۆر ئاو خواردنەوە لەکاتی نان خواردندا دەبێتە ھۆی رێگریڕێگری لە کرداری ھەرس بەھۆی دابەزاندنی [[ترشێتی گەدە]] و ھەڵاوسانی.
==== زۆر خواردنەوەی ئاو ====
خواردنەوەی ئاو بەرێژەیەکیبەڕێژەیەکی زۆر لەسەریەک، دەبێتە ھۆی [[ژەھراویبوون بە ئاو]] (بە [[ئینگلیزی]]:Water Intoxication)، بە تایبەتی لە [[منداڵی ساوا]]دا کە رێژەیەکیڕێژەیەکی زۆر ئاو لەگەڵ [[شیر]] وەردەگرێت (کاتێک کە شیری زۆر ڕوونی پێدەدرێت) یا لەکاتی کەش و ھەوایکەشوھەوای گەرم خواردنەوەی لەسەریەکی ئاو، ئەمەش دەبێتە ھۆی ھەڵئاوسانیھەڵاوسانی خانەکانی لەش و کەمبوونەوەی خەستی [[خوێن]] و بەرزبونەوەی [[پەستانی خوێن]] بەھۆی زیادبوونی قەبارەی خوێنەوە.
== دۆخەکانی ئاو ==
ئاو لەسێ دۆخی جیاجیاداجیادا ھەیە:
* [[دۆخی شلی]]
* [[دۆخی ڕەقی]] (بەستوو)
* [[دۆخی ھەڵمگازی]] (ھەڵم)
== سەرچاوەکان ==
٢. [http://sbeiy.com/%28A%28oC1CSgvTygEkAAAAMGQ2ZTk2ZjgtOGE5MS00ZjQyLWI3OTMtZTRlNjQ1ZWEyZDMxeAx0uF_Fpo2yIKvg5_--PnjhNqA1%29%29/ku/newsdetail.aspx?id=23396&cat=5 سبەی - ئاو سودبەخشترین مادەیە بۆ ژیان لە ٢٣/١/٢٠١٠]
[[پۆل: ئاو]]
{{Link FA|eu}}
|