ویکیپیدیا

ئەدێلاید: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
گۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
پەڕەی دروست کرد بە «{{زانیاریدانی نیشتنگە | ناوی فەرمی = '''ئەدێلاید''' | ناوی خۆماڵی = | ناوەک...»ەوە
 
چاکسازی
ھێڵی ١:
{{Infobox Australian place
{{زانیاریدانی نیشتنگە
| type = city
| ناوی فەرمی = '''ئەدێلاید'''
| name = ئەدێلەید
| ناوی خۆماڵی =
| state = sa
| ناوەکانی دیکە = باشووڕی ئەوسترالیا
| image = Adelaide DougBarber.jpg
| جۆری نیشتنگە =[[کیشوەر]]
| caption = Looking south-east over Adelaide city centre c. 2005
| وێنە =Adelaide DougBarber.jpg
| قەبارەیpop وێنە = =300px1,291,666
| pop_year = 2013
| شرۆڤەی وێنە = ناوەندی شاری ئەدێلاید لە ئاسمانەوە
| pop_footnotes=
| وێنەی نیشان = Escudo de Adelaida.png
| قەبارەی نیشان poprank = 300px٥ەمین
| density = 659
| وێنەی نەخشە =
| density_footnotes = (2006)<ref>{{cite web |url=http://abs.gov.au/websitedbs/d3310114.nsf/4a256353001af3ed4b2562bb00121564/45b3371f4a681356ca25740e007c92bf!OpenDocument |title = Explore Your City Through the 2006 Census Social Atlas Series |author=Australian Bureau of Statistics |date=17 March 2008 |accessdate=19 May 2008}}</ref>
| قەبارەی نەخشە =
| area = 1826.9
| شرۆڤەی نەخشە =
| lga = 18
| دەرزی نەخشە =Australia
| est = 28 December 1836
| شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[ئەوسترالیا]]دا
| force_national_map = yes
| قەبارەی دەرزی نەخشە =300px
| latd =34 |latm =55 |lats =44.4
| دەرزی نەخشە1 =
| شرۆڤەی دەرزی نەخشە1 = جێگەی لە [[جیهان]]دا
| latd =-35 |latm =55 |lats =44.4
| longd =138 |longm =36 |longs =3.6
| timezone = [[Australian Central Standard Time|ACST]]
| جۆری دابەشکراو = وڵات
| utc = +9:30
| ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|ئۆسترالیا}}
| timezone-dst= [[Australian Central Daylight Time|ACDT]]
| جۆری دابەشکراو1 = [[ویلایەت]]
| utc-dst = +10:30
| ناوی دابەشکراو1 = [[ویلایەتی ئەوسترالیای باشوور]]
| dist1 = 654
| جۆری دابەشکراو2 = [[شار]]
| dir1 = NW
| ناوی دابەشکراو2 = ئەدێلاید
| location1= Melbourne
| جۆری دابەشکراو3 =
| dist2 = 958
| ناوی دابەشکراو3 =
| dir2 = West
| سەردێڕی دامەزران =
| location2= Canberra
| ڕێکەوتی دامەزران = ٢٨ دێسەمبر ١٨٣٦
| dist3 = 1161
| دامەزرێنەر =
| ھۆکاری ناونران dir3 = West
| location3= Sydney
| جۆری دەسەڵات =
| حیزبی سەرۆک dist4 = 1600
| dir4 = SW
| سەرناوی سەرۆک =
| location4= Brisbane
| ناوی شارەوان =
| dist5 = 2130
| سەرجەمی ڕووبەر کم٢ = 1826.9
| بەرزایی م dir5 = East
| location5= Perth
| دانیشتووان لە = 2013
| maxtemp = 22.1
|ژمارەی دانیشتووان = 1,291,666
| mintemp = 12.1
| جۆری دانیشتووانناسی١ =
| rainfall = 545.3
| سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ =
| زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ =
| سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ =
| زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ =
| جۆری کۆدی ناوچە =
| کۆدی ناوچە =
| ڕێکەوتی سەردان=
}}
'''ئەدێلەید''' ناوەندی [[ویلایەتی ئۆسترالیای باشوور]]ە کە زۆرترین دانیشتوانیشی لە خۆ گرتوە و پێنجەمین شاری پڕ دانیشتووی [[ئۆسترالیا]]یە، ئەو شارە نزیکەی ١، ٢٩٠، ٠٠٠ی دانیشتووی ھەیە، بە دانیشتوانی شاری ئەدێلەید، «ئەدێلەیدیەن» دەوترێ.
 
ئەدێلەید شارێکی کەنار دەریایە کە لە کەناری ڕۆژھەڵاتی کەنداوی "سێینت ڤینسێنت" لە "ئەدێلەید پڵێین" درووست کراوە. ئەو شارە لە باکووری نیمچە دوورگەی "فلۆریۆ" نێوان "کەنداوی سێینت ڤینسێنت" و زنجیرە چیا نزمەکانی "لافتی" ھەڵکەوتووە. شار تا ٢٠ کیلۆمەتر زیاتریش بەرەوە زنجیرە چیاکان زیادی کردوە، لە حاڵێک دا کە نزیکەی ١٠٠ کیلۆمەتر لە "گاولێر" و سنورە باکووریەکانی لە کەناری "سێلیکس" دوورن.
 
ئەدێلەید لە ساڵی ١٨٣٦ وەکوو ناوەندی نیشتە جێ کردنەوەی پەنابەرە ئازادە بەریتانیەکان درووست کرا و وەکوو ڕێزگرتنێک لە شاژن ئەدێلەید (ھاوسەری ئەڵمانی، شا ویلیەمی چوارەم) ئەدێلەید ناو نرا. کۆلۆنێل ویلیام لایت، داڕشتنی شارەکەی کرد و شوێنەکەی لە نزیک ڕووباری "تۆڕێنز" ھەڵبژارد، شوێنێک کە شوێنی سەرەکی ژیانی خەڵکی "کاوورنا" بوو
'''ئەدێلاید''' ناوەندی [[ویلایەتی ئەوسترالیای باشوور]]ه که زۆرترین دانیشتوانیشی له خۆ گرتوه و پێنجەمین شاری پڕ دانیشتووی [[ئەوسترالیا]]یه، ئەو شاره نزیکەی ١،٢٩٠،٠٠٠ی دانیشتووی هەیه، بە دانیشتوانی شاری ئەدێلاید، «ئەدێلایدیەن» دەوترێ.
[[File:Adelaide Metropol.png|thumb|مێترۆپۆلی ئەدێلاید|300px]]
 
لایت نەخشەی ئەدێلەیدی بە شێوەیەک داڕشت کە وەکوو تۆر وایە و شەبەکە شەبەکەیە کە شەقامی پان (بولڤار) و مەیدانی گەورەی بۆ دانراوە کە دەوریان بە پاڕک گیراون، ئەدێلەید ھەر لە سەرەتای درووست بوونی لەسەر بنەمای ئازادی ئایینی و پابەندبوون بە پێشڕەوی سیاسی و ئازادی شارۆمەندیەکان درووست بوو، و ھەر بۆیەش پێ دەڵێن "شاری کەنیسەکان".
 
وەکوو ناوەندی حکوومەتی و بازرگانی ئۆسترالیای باشوور، ئەدێلەید دام و دەزگای زۆری لە خۆدا جێ کردۆتەوە. زۆرتری ئەو ناوەندانە لە ناوەندی شار و لە درێژایی (بولڤار) ی "نورس تراس" شەقامی "کینگ ویڵیەم" و شوێنە جۆراوجۆرەکانی ناوەندی شار کۆبوونەتەوە.
 
ھەنووکە ئەدێلەید بە ھۆی بۆنە جۆراوجۆرەکانی، ڕووداوە وەرزشیەکان، خواردن، خواردنەوە، کەلتوور، خەتی کەنار دەریای دوور و درێژ و ئامرازە سەربازیە جۆراوجۆرەکان نابانگی ھەیە. ئەو شارە لە پێڕستی گۆڤاری '''ئێکۆنۆمیست''' بۆ ئەو شارانەی باشترین شوێنن بۆ نیشتە جێ بوون لە ٢٠١٠ دا، لەناو دە شاری یەکەمی جیھان دابوو و لە ساڵی ٢٠١١ لە لایەن "شۆڕای مڵکەکانی ئۆسترالیا" باشترین شاری نیشتە جێ بوون ناونرا.
ئەدێلاید شارێکی کەنار دەریایه کە لە کەناری ڕۆژهەڵاتی کەنداوی "سێینت ڤینسێنت" لە "ئەدێلاید پڵێین" درووست کراوه. ئەو شاره لە باکووری نیمچه دوورگەی "فلۆریۆ" نێوان "کەنداوی سێینت ڤینسێنت" و زنجیره چیا نزمەکانی "لافتی" هەڵکەوتووه. شار تا ٢٠ کیلۆمەتر زیاتریش بەرەوە زنجیره چیاکان زیادی کردوه، له حاڵێک دا کە نزیکەی ١٠٠ کیلۆمەتر له "گاولێر" و سنوره باکووریەکانی لە کەناری "سێلیکس" دوورن.
 
 
ئەدێلاید لە ساڵی ١٨٣٦ وەکوو ناوەندی نیشته جێ کردنەوەی پەنابەره ئازادە بەریتانیەکان درووست کرا و وەکوو ڕێزگرتنێک لە شاژن ئەدێلاید (هاوسەری ئەڵمانی، شا ویلیەمی چوارەم) ئەدێلاید ناو نرا. کۆلۆنێل ویلیام لایت، داڕشتنی شارەکەی کرد و شوێنەکەی لە نزیک ڕووباری "تۆڕێنز" هەڵبژارد، شوێنێک که شوێنی سەرەکی ژیانی خەڵکی "کاوورنا" بوو
 
 
لایت نەخشەی ئەدێلایدی بە شێوەیەک داڕشت کە وەکوو تۆر وایه و شەبەکە شەبەکەیه کە شەقامی پان (بولڤار) و مەیدانی گەورەی بۆ دانراوە کە دەوریان به پاڕک گیراون، ئەدێلاید هەر لە سەرەتای درووست بوونی لەسەر بنەمای ئازادی ئایینی و پابەندبوون بە پێشڕەوی سیاسی و ئازادی شارۆمەندیەکان درووست بوو، و هەر بۆیەش پێ دەڵێن "شاری کەنیسەکان".
 
 
 
وەکوو ناوەندی حکوومەتی و بازرگانی ئەوسترالیای باشوور، ئەدێلاید دام و دەزگای زۆری لە خۆدا جێ کردۆتەوه. زۆرتری ئەو ناوەندانه لە ناوەندی شار و له درێژایی (بولڤار)ی "نورس تراس" شەقامی "کینگ ویڵیەم" و شوێنە جۆراوجۆرەکانی ناوەندی شار کۆبوونەتەوه.
 
 
هەنووکه ئەدێلاید به هۆی بۆنە جۆراوجۆرەکانی، ڕووداوە وەرزشیەکان، خواردن، خواردنەوه، کەلتوور، خەتی کەنار دەریای دوور و درێژ و ئامرازه سەربازیە جۆراوجۆرەکان نابانگی هەیه. ئەو شاره لە پێڕستی گۆڤاری '''ئێکۆنۆمیست''' بۆ ئەو شارانەی باشترین شوێنن بۆ نیشته جێ بوون له ٢٠١٠ دا، لەناو ده شاری یەکەمی جیهان دابوو و له ساڵی ٢٠١١ له لایەن "شۆڕای مڵکەکانی ئەوسترالیا" باشترین شاری نیشته جێ بوون ناونرا.
 
==کەش و هەوا==
Line ١٨٨ ⟶ ١٧٠:
|date=August 2012
}}
 
== ئەلبۆمی وێنە ==
[[Image:Adelaide.jpg|thumb|center|600px|پانۆڕامای خانەی پارلەمان، کازینۆ و بنکەی ڕێگای ئاسن و ناوەندی فێستیڤاڵ]]
{{Panorama
|image = File:Mount Lofty View Night.jpg
|height = 200
|alt =
|caption = وێنەی پانۆڕامای شاری ئەدێلایدئەدێلەید لە شەو دا
}}
[[Image:Adelaide.jpg|thumb|center|600px|پانۆڕامای خانەی پارلەمان، کازینۆ و بنکەی ڕێگای ئاسن و ناوەندی فێستیڤاڵ]]
 
==ئەلبۆمی وێنه==
<gallery>
File:Noth terrace adle.jpg
Line ٢٢٠ ⟶ ٢٠٢:
</gallery>
 
== پەراوێزەکان ==
 
==سەرچاوەکان==
*[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AF ویکی فارسی آدلاید]
*[https://en.wikipedia.org/wiki/Adelaide ویکی ئینگلیزی Adelaide]
===پەراوێزەکان===
{{reflist}}
 
== سەرچاوەکان ==
* [//fa.wikipedia.org/wiki/آدلاید ویکی فارسی آدلاید]
* [//en.wikipedia.org/wiki/Adelaide ویکی ئینگلیزی Adelaide]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/ئەدێلاید»