خزمگەریەتی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

وشە ئینگلیزیەکەی (Nepotism) بنەڕەتەکەی لاتینیە و لە وشەی Nepos وەرگیراوە کە مانای منداڵی برا یان خوشک دەگەیەنێت لە چەرخە ناوەراستەکاندا کە ھەندێک لە پاپاکان و قەشە کاپۆلیکیەکان کە پەیمانی رەبەن بوونیان لەسەر خۆیاندابوو منداڵە نا شەرعیەکانی خۆیان بەخێودەکرت بەو پاساوەی کە ئەمانە منداڵی خوشک یان برایانان و لە ماڵەکردنیشدا پیشینەیان پێدەدان لەسەر خەڵکانی تر. و ھەندێک لە پاپاکان لەو جۆرە منداڵە نا شەرعیانەی خۆیان یان منداڵە خزمەکانیان گەیشتن بە پلەی کاردینالی. و زۆربەی جار ئەم جۆرە دامەزراندنانە بۆ دامەزراندنی شتێک کە لە " خانەوادە پاشاییەکان" دەچوو دەستیان بەسەر کورسی پاشایەتیدا دەگرت. بۆ نمونە پاپا کلیستۆسی سێەم لە خانەوادەی بۆرجیا دوو لە کوڕەبراکانی خۆی وەک کاردینالیە دامەزراند یەکێکیان بریتی بوو لە رۆدیرگ کە ئەویش پێگەکەی خۆی وەک کاردینال دواتر بەکارھێنا بۆ گەیشتن بە پاپایەتی، و بوو بە پاپا ئەلکسەندر ی شەشەم. وا رێکەوت کە ئەلکسەندەر- کە یەکێک لە ھەرە گەندەڵترین پاپاکان بوو—پلەی کاردیناڵی بەبرای دڵبەندەکەی خۆیدا کە ئەلیساندرۆ فارنیە: کە پلەوپایەی فارنیەش بەرزدەبێتەوە دوایی دەبێت بە پاپا پۆلی سێەم. پۆلیش بە ھەمان شێوە خەریکی خزمگەریەتی بوو کە بۆنمونە دوو لە منداڵە خوشکەکانی (کە تەمەنیان ١٤ و ١٦ ساڵان بوو) وەک کاردیناڵ دامەزراند. و ئەم پیادەکردنە لەوکاتە کۆتایی پێھات کە پاپا ئەنوسنت فەرمایشتێکی پاپایی دەرکرد بە قەدەغەکردنی ئەم جۆرە کارانە لەساڵی ١٦٩٢. ئەم بڕیارە پاپاییە بۆ ھەموو پاپایەک لە ھەموو سەردەمێک قەدەغەی کرد کە زەوی و خانووبەرە و پلەوپایە و قازانجە داراییەکان نابێت بە ھیچ لە خزمەکانی خۆی بدات بێجگە لە یەک خزم نەبێت کە شیاو لێھاتووی ئەوەبێت ئەو پەڕی ببێتە کاردیناڵ.

 

 

و لە رۆمانیا زاراوەی "پەیوەندی" بەربڵاوە بۆ ناونانی خزمگەریەتی کە رێگە بە مرۆڤدەدات کارێک بەدەستبھێنێت بە ھۆیەوە. ھەرچی وشەی (Nepot) ە لە زمانی رۆمانیدا مانای کوڕی برا یان کوڕی خوشک دەگەیەنێت. و لەماوەی فەرمانڕەوایی کۆمۆنیستی خزمگەریەتی تاکە رێگە بوو بۆ بەدەستھێنانی کارێکی باش بە مووچەیەکی سەرنجراکێش.

بۆب مامی خۆتە

 

 

[[پۆل:ڕامیاری]]