تەشەنا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
ب چاکسازی
ھێڵی ١:
[[Image: Malaria.jpg|thumb|200px|A false-colored [[electron micrograph]] shows a [[malaria]] [[sporozoite]] migrating through the [[midgut]] [[epithelia]].]]
'''تەشەنا''' یان '''چڵک کردنچڵککردن''' بریتییە لە تێچوون، بڵاوە و گەشە کردنی [[وردەئۆرگانیزم|میکرۆب]] و [[لاکوت|لاکوتەکان]] لە ئەندامێکی زیندوودا. ئۆرگانیسمی میکرۆبی ،میکرۆبی، جەستەی خانەخوێ دەکاتە خوانی بژیوی و دەبێتە هۆیھۆی نەخۆشی. هۆکاریھۆکاری چڵک دەتوانێ جۆرەکانی [[لاکوت]] ، [[ڤایرووس]] ، [[پریۆن]] و [[کارگ]] و ... بێ.
 
[[کۆئەندامی بەرگری]] جەستەی خانەخوێ بە شێوەی ئاسایی لەگەڵ ئەم میوانە نامۆیە بەربەرەکانێ دەکا. بەم هۆیەوەھۆیەوە لە قۆناخەکانی سەرەتاییدا دیاردەی [[هەوھەو|هەوھەو کردن]] ڕوودەدات.
'''تەشەنا''' یان '''چڵک کردن''' بریتییە لە تێچوون، بڵاوە و گەشە کردنی [[وردەئۆرگانیزم|میکرۆب]] و [[لاکوت|لاکوتەکان]] لە ئەندامێکی زیندوودا. ئۆرگانیسمی میکرۆبی ، جەستەی خانەخوێ دەکاتە خوانی بژیوی و دەبێتە هۆی نەخۆشی. هۆکاری چڵک دەتوانێ جۆرەکانی [[لاکوت]] ، [[ڤایرووس]] ، [[پریۆن]] و [[کارگ]] و ... بێ.
 
[[کۆئەندامی بەرگری]] جەستەی خانەخوێ بە شێوەی ئاسایی لەگەڵ ئەم میوانە نامۆیە بەربەرەکانێ دەکا.بەم هۆیەوە لە قۆناخەکانی سەرەتاییدا دیاردەی [[هەو|هەو کردن]] ڕوودەدات.
 
پزیشکی تایبەتی تەشەنا دەتوانێ بە نواندنی دەرمان، ڕەوتی نەخۆشییەکە بەرەو باشی ببات.
==ناسینەوە==
ناسینەوەی چڵک بە کتوپڕی ناکرێ، بەڵام پزیشک دەتوانێ لە کاتی شک کردن لە هەرجۆرە تەشەنایێ، لە ئەزموونەکانی [[خوێن]]، [[میز]] یان '''کشتی خڵتی سی''' یارمەتی بگرێ. هەروەها ڕادیۆگرافی سینگ و ئەزموونی [[پیسی|پیسیش]] بەسوودە. بۆ دڵنیا بوون لەوەی کە سەرچاوەی تەشەناکە، مێشک نییە، لە شلەی [[مێشک]] - [[دڕکەپەتک|پەتەمازە]] (CFS) نموونەیەک هەڵدەگرن و دەیخەنە ژێر تاقی کردنەوە.
 
== ناسینەوە ==
لە منداڵاندا [[سیانۆز]] (شین بوونەوەی پێست) ، [[تاکی پنی]] (هەناسە سواری]] و بزڕکانی پێست نیشانەی تەشەنای تووشە. نیشانەیەکی گرنگی تر [[تا]] و یاوی ژوور39 پلەی سانتیگرادە. ناساندنی هۆکاری تەشەنا زۆر گرنگە و دەبێ دەسبەجێ جۆری ئۆرگانیسمی بەدیهێنەری چڵک دەسنیشان بکرێ تا پزیشک بتوانێ جۆری دەرمانەکە دەسنیشان بکات. تەشەنای ڤایرووسی بە دەرمانی [[دژەچڵک]] (ئانتی بیووتیک) چارەسەر نابێت.
ناسینەوەی چڵک بە کتوپڕی ناکرێ، بەڵام پزیشک دەتوانێ لە کاتی شک کردن لە هەرجۆرەھەرجۆرە تەشەنایێ، لە ئەزموونەکانی [[خوێن]]، [[میز]] یان '''کشتی خڵتی سی''' یارمەتی بگرێ. هەروەهاھەروەھا ڕادیۆگرافی سینگ و ئەزموونی [[پیسی|پیسیش]] بەسوودە. بۆ دڵنیا بوون لەوەی کە سەرچاوەی تەشەناکە، مێشک نییە، لە شلەی [[مێشک]] - [[دڕکەپەتک|پەتەمازە]] (CFS) نموونەیەک هەڵدەگرنھەڵدەگرن و دەیخەنە ژێر تاقی کردنەوە.
==نیشانەکان و لێکەوتەکان==
 
نیشانەکان
لە منداڵاندا [[سیانۆز]] (شین بوونەوەی پێست) ، [[تاکی پنی]] (هەناسەھەناسە سواری]] و بزڕکانی پێست نیشانەی تەشەنای تووشە. نیشانەیەکی گرنگی تر [[تا]] و یاوی ژوور39ژوور٣٩ پلەی سانتیگرادە. ناساندنی هۆکاریھۆکاری تەشەنا زۆر گرنگە و دەبێ دەسبەجێ جۆری ئۆرگانیسمی بەدیهێنەریبەدیھێنەری چڵک دەسنیشان بکرێ تا پزیشک بتوانێ جۆری دەرمانەکە دەسنیشان بکات. تەشەنای ڤایرووسی بە دەرمانی [[دژەچڵک]] (ئانتی بیووتیک) چارەسەر نابێت.
*ماندوویی درێژخایەن زیاتر لە سێ مانگ
 
*دابەزینی لە پەستای کێشی لەش
== نیشانەکان و لێکەوتەکان ==
*عارەق کردنی شەوانە
* ماندوویی درێژخایەن زیاتر لە سێ مانگ
*هەست بە ئێش و کزانەوەی ماسوولکەکانی لەش
* دابەزینی لە پەستای کێشی لەش
* عارەق کردنی شەوانە
*هەست ھەست بە ئێش و کزانەوەی ماسوولکەکانی لەش
لێکەوتەکان
* لە لێکەوتە خراپەکانی چڵکی تووش دەتوانین ئاماژە بکەین بۆ: دابەزینی ئاستی هۆشیارھۆشیار (دابەزینی وریایی) ، لە گۆ کەوتن و کاردانەوە نەمانی مرۆڤ لە هەمبەرھەمبەر دنەکانی دەوروبەر.
 
== پارێز و دەرمان ==
[[Image:OCD handwash.jpg|thumb|EFT|شۆردنی دەستەکان باشترین ڕێگەی خۆپاراستن لە تەشەناکان]]
بە پێی هۆکاریھۆکاری چڵک، پزیشک دەتوانێ لە دەرمانەکانی ئانتی بیووتیک (چڵکی بەکتریایی) ، [[دژەکارگ]] ، [[دژەڤایرووس]] (وەک ئاسایکلۆڤیێر) و یان [[دژەلاکوت]] (وەک مبندازۆڵ) کەڵک وەربگرێت. بە گوێرەی ڕادەی تووشی چڵک، پزیشک جۆری دەرمانەکە لە خۆراکییەوە بۆ وەشاندن دەگۆڕێت.
 
باشترین ڕێگای خۆپاراستن لە نەخۆشی چڵکی: شۆردنی لەپەستای دەستەکان، بەکار هێنانیھێنانی دەسکێش لە کاتی دەست لێدانی کەسی نەخۆش، بەکار هێنانیھێنانی ماسک لە کاتی تەشەنە کردنی نەخۆشی چڵکی و جیاکردنەوەی زبڵە چڵکییەکان.
 
== سەرچاوە ==
[http://fa.wikipedia.org/wikiw/%D8%B9%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AAindex.php?oldid=9984874 ویکی فارسی]
 
[[پۆل:نەخۆشییە چڵکییەکان]]