عادیلە خانم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

خاتوو '''عادیلە خانم''' (١٨٥٩-١٩٢٤) ئافرەتی دەسەڵاتدار و کارگێری ھۆزی [[جاف]] و ھاوسەری [[وەسمانعوسمان پاشای جاف]] و کچی [[عەبدولقادر بەگی ساحێبقڕان]] و دایکی [[ئەحمەد موختار جاف]]ی شاعیرو [[تاھیر بەگی جاف]] دوو شاعیری ناودار بووە.

بنەماڵەکەی لە دوای تێکچوونی فەرمانڕەوایی [[میرنشینی بابان]] لە ساڵی ١٨٥١دا لە [[سلێمانی]]یەوە چۆتە وڵاتی [[ئەردەڵان]] و عادیلە خانم لە ساڵی ١٨٥٩دا لە شاری [[سنە]]ی پایتەختی ئەردەڵان لە دایکبووە. بنچینەی خوێندنی قورئانی لە سەردەستی مامۆستای تایبەتی وەرگرتووە. لە ساڵی ١٨٩٥دا لە [[ھەڵەبجە]] شووی بە وەسمان پاشای جاف کردووە. لە دوای مەحموود پاشای جاف، سەرۆکایەتی ھۆزی جاف دەکەوێتە ئەستۆی وەسمانعوسمان پاشا و عادیلە خانم دەبێتە یارمەتیدەرێکی کارای ھاوسەرەکەی. کە وەسمانعوسمان پاشا پیر دەبێت و ھەر وەھا لە دوای مردنی وەسمان پاشاشمردنیشی لە ١٩٠٥دا، عادیلە خانم ھەموو کاروباری ھۆزی جاف بەڕێوە دەبات و ناوبانگی لە ھەموو ناوچەی [[شارەزوور]] و [[ھەورامان]] و شوێنەکانی دیکەی [[باشووری کوردستان]] بڵاو دەبێتەوە و ڕێزێکی زۆری لە ناو خێڵەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]یش دەبێ و فەرمانی جێبەجێ دەکرێ. ئەو بەندیخانەی تایبەتی دروست کردبوو بۆ بەند کردنی ئەو تاوانبارانەی کە فەرمانی بەسەردا دەدان.