کەرت: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[پەڕگە:Cake quarters.svg|thumb|270px250px|یەک دانە کەیک کە یەک چارەکی لابراوە و سێ چارەکی ماوە.]]

یەکەمین کەرتەکان ھەڵگەڕاوەی [[ژمارەی تەواو|تامژمارەکان]] بوون: ھەندێک ھێما کە نوێنەری یەکێک لە دوان، یەکێک لە سێیان، یەکێک لە چوار، و ھتد بوون. گەشەیەک کە گەلەک دواتر پێیدرا و ئەمڕۆکەش ھەر بەکارچوونی ھەیە، بریتی بوو لە نیشاندانی کەرتەکان لە لایەنبەھۆی دوو ژمارەوە (½، ⅝، ¾، ھتد)؛ بەو ژمارەیەی دەکەوێتە بان ھێڵەکەوە دەوترێ '''سەری کەرت''' یان '''سەربەش''' و بەو ژمارەیەش کە دەکەوێتە ژێر ھێڵەکەوە دەوترێ '''ژێری کەرت''' یان '''ژێربەش'''. سەربەش نوێنەری ژمارەیەک پاژی یەکسانە و ژێربەش دەڵێت چەند دانە لەو پاژانە تێکڕا گشتێک پێکدێنن. بۆ نموونە کەرتی ٣/٤ بگرنە بەرچاو، سەربەش ٣یە و ئەوەمان پێدەڵێ کە کەرتەکە نوێنەری ٣ پاژی یەکسانە، ھەروەھا ژێربەش، کە ٤ە، ئەوەمان پێدەڵی کە ٤ پاژ پێکەوە گشتێک دروست دەکەن.