ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
|
|
|
[[پەڕگە:Ozone-1,3-dipole.png|thumb|شێوگی ئۆزۆن]]
ئۆزۆن گازێكىگازێکی ره‌نگرە‌نگ شينه[[شین]]ە پێكپێک دێت له‌لە سێ گه‌رديله‌ىگە‌ردیلە‌ی ئؤكسجينئؤکسجین ، شێوگه‌شێوگە كيمياييه‌كه‌ىکیمیاییە‌کە‌ی(O3)يهیە .
==چينىچینی ئۆزۆن==
چینێکی سروشتیە دە‌وری گۆی زە‌وی داوە دە‌کە‌وێتە ناو چینی ستراتوسفیر پە‌یدا دە‌بێ لە کارلێکی نێوان گە‌ریلە‌ی ئؤکسجینی لە گە‌لَ گە‌ردی ئۆکسجین.
چینێکی سروشتيه ده‌وری گۆی زه‌وی داوه ده‌كه‌وێته ناو چينى ستراتوسفير په‌يدا ده‌بێ له كارلێكى نێوان گه‌ريله‌ى ئؤكسجينى له گه‌لَ گه‌ردى ئۆكسجين.
ئۆزۆن بۆماوە‌یە‌کی زۆر نامێنێتە‌وە شیدە‌بێتە‌وە بە ھۆی کارلێکی لەگە‌ڵ تیشکی سە‌روی بنە‌وشە‌یی دە‌گۆرێ بۆ گە‌ردی ئۆکسجین.
ئۆزۆن بۆماوه‌يه‌كى زۆر نامێنێته‌وه شيده‌بێته‌وه به هۆى كارلێكى لەگه‌ڵ تيشكى سه‌روى بنه‌وشه‌یی ده‌گۆرێ بۆ گه‌ردى ئۆكسجين.
وە بە زنجیرە گؤرانکاریە‌ک دوبارە دە گۆڕێتە‌وە بؤ گازی ئۆزۆن.
وه به زنجيره گؤرانكاريه‌ك دوباره ده گۆڕێته‌وه بؤ گازى ئۆزۆن.
==جۆرەکانی ئۆزۆن==
===ئۆزۆنی چینی سەرەوە===
گازی ئۆزۆنە کە لە چینە بە‌رزە‌کان بە‌رگە ھە‌وا دروست دە‌بێت پاریَزگاری لە ھاتنە ناوە وە‌یتیشکە زیان بە‌خشە‌کان دە‌کات کە لە خۆرە‌وە دە‌گە‌نە سە‌ر زە‌وی وە‌ک تیشکی سە‌رووی بنە‌وشە‌یی ، ئە‌گە‌ر ئە‌و چینە نە‌بوایە ئە‌وا رێژە‌ی زۆر لە تیشکی (UV) دە‌ھاتە‌سە‌ر زە‌وی زیانی بۆ رووە‌ک ، گیانە‌وە‌ران وە مرۆڤ ھە‌بوو
گازی ئۆزۆنه که له چینه به‌رزه‌کان به‌رگه هه‌وا دروست ده‌بێت پاريَزگارى له هاتنه ناوه وه‌ىتيشكه زيان به‌خشه‌كان ده‌كات كه له خۆره‌وه ده‌گه‌نه سه‌ر زه‌وى وه‌ك تيشكى سه‌رووى بنه‌وشه‌یی ، ئه‌گه‌ر ئه‌و چینه نه‌بوایه ئه‌وا رێژه‌ی زۆر له تیشکی (UV) ده‌هاته‌سه‌ر زه‌وی زیانی بۆ رووه‌ک ، گیانه‌وه‌ران وه مرۆڤ هه‌بوو
===ئۆزۆنی چینی خوارەوە===
ئه‌وئە‌و ئۆزۆنه‌یه‌ئۆزۆنە‌یە که‌کە له‌لە چینی خواره‌وه‌یخوارە‌وە‌ی به‌رگه‌بە‌رگە هه‌واھە‌وا دروست ده‌بێدە‌بێ به‌بە هۆیھۆی پیس بوونی ژینگه‌ژینگە که‌کە به‌بە هۆکاره‌کانیھۆکارە‌کانی سرواشتی وه‌کوە‌ک (گرکانه‌کانگرکانە‌کان ، سوتانی دارستانه‌کاندارستانە‌کان ...) وه‌وە هۆکاریھۆکاری مرۆیی وه‌کوە‌ک (دوکه‌لیدوکە‌لی کارگه‌کانکارگە‌کان ، ئوتومبێل که‌کە گازی NO وه‌وە CO تێدایه‌تێدایە ، مادده‌یماددە‌ی کیمیاییه‌کانکیمیاییە‌کان) له‌گه‌ڵلە‌گە‌ڵ ئه‌وئە‌و بره‌برە که‌مه‌یکە‌مە‌ی (UV) که‌کە له‌لە خۆره‌وه‌خۆرە‌وە دێ کارلێک ده‌که‌ندە‌کە‌ن . کاریگه‌ریکاریگە‌ری خراپ بۆ رووه‌کرووە‌ک ، گیانه‌وه‌رانگیانە‌وە‌ران ، مرۆڤ پیداده‌که‌نپیدادە‌کە‌ن . زیانه‌کانیزیانە‌کانی وه‌کوە‌ک ترشه‌ترشە باران وه‌وە په‌نگپە‌نگ خواردنی گه‌رمیگە‌رمی لێ پیداده‌بێپیدادە‌بێ .
[[پۆل:گازەگان]]
|
