مەولانا خالیدی نەقشبەندی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
بەسەرداچوونەوە
ھێڵی ١:
'''مەلا شێخ خالیدی شارەزووری''' ناسراو بە '''مەولانا خالید''' (١٧٧٩-٧[[ی٧ی حوزەیران]]ی ١٨٢٧ زایینی، ١١٩٣-١٢٤٢ کۆچیی مانگی) کە نازناوی «ضیاءالدّین» و «ذی الجناحین» یشی ھەبووە، زانای گەورەی ئایینیی [[کورد]] بووە کە لە [[ھیندستان]] لای [[شا عەبدوڵڵا دیھلەوی]] فێری تەریقەتی [[نەقشبەندی]] دەبێ و دەگەڕێتەوە بۆ [[کوردستان]] و [[عێراق]] و پەرە بەو تەریقەتە دەدات. لە یادی ١٨٢ ساڵەی مەولانا خالید، لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٠٩دا دیدارێکی جیھانی لە سلێمانی بەڕێوە چوو.<ref>[http://www.peyamner.com/details.aspx?l=1&id=121731 دیداری مه‌ولانا خالیدی شاره‌زوری نه‌قشبه‌ندی به‌رِێوه‌چوو]، پەیامنێر</ref>
 
== ژیان ==
 
مەولانا خالید کوڕی ئەحمەد ئاغا کوڕی حوسەینە و لە تیرەی [[جاف]]ی [[مکایلی]]یە. دایکی ناوی فاتمەیە و لە [[سەییدەکانی پیر خدری]]یە. لە ساڵی ١١٩٣ ی کۆچی‌دا لە شاریشارۆچکەی [[قەرەداغ]] لە دایکبووە و بە منداڵی ھەر لەو شارەلەوێ خوێندوویەتی. لە تەمەنی لاوێتییدابە فەقێیەتی چووە بو [[سلێمانی]] و لە لایەن شێخ محەمەد قەسیمی سنەیی ئیجازەی وەرگرتوە. کاتێ سەیید عەبدولکەریمی بەرزنجی مامۆستای خۆی لە ساڵی ١٢١٣ دا، کۆچی دوایی دەکا، مەولانا بە فەرمانی عەبدوڕەحمان پاشای [[بابان]] لە جێی دادەمەزرێ و دەست دەکا بە دەرس وتنەوە و ناوبانگ دەر دەکا. لەو ماوەیەدا کە خەریکی تەدریس بووە، ھەمیشە موشتاق بووە مورشدێکی ڕۆحی بدوزێتەوە و تەسەووفی لێ وەربگرێ.
===مەولانا و تەسەوف===
مەولانا لە ساڵی ١٢٢٠ دا لە ڕێگای [[شام]]ەوە دەچێ بۆ [[حەج]]. کەسێک لەو سەفەرەدا تێی دەگەیەنێ کە بۆ فێربوون تەسەووف دەبێ بچێ بۆ [[ھیندستان]]. ماوەیەک دوای گەڕانەوە لە حەج بەرو ھیندستان بە ڕێ دەکەوێ، لە ڕێگای تاران و خۆراسانەوە دوای پتر لە ساڵێک دەگاتە دیھلی و [[شا عەبدوڵڵا دیھلەوی]] لە گەورەکانی تەسەووف دەبینێ. لە ماوەی پێنج مانگدا ئەوندە لە لای شا عەبدوڵڵا خۆشەویست دەبێ کە کەس بە پایەی ئەو ناگا. دوای سەرکەوتن لە پلە و پایەکانی تەریقەت، شا عەبدوڵڵا ئیجازەی ئیرشادی لە ھەر پێنج تەریقەتی [[نەقشبەندی]]، [[قادری]]، [[سوھرەوەردی]]، [[کوبرەوی]] و [[چەشتی]]دا پێ دەدا و دوای ساڵێک بە فەرمانی شا عەبدوڵڵا دەگەڕێتەوە بۆ [[کوردستان]]. لە سالی ١٢٢٦ دا دەگاتەوە [[سلێمانی]]. پاش ماوەیەک حەسانەوە دچێ بۆ [[بەغدا]] و پێنج مانگ لە بارەگای [[غەوسی گەیلانی]]دا دەمێنێتەوە و دیسان دەگەڕێتەوە بۆ سلێمانی، ئەمجار دەست دەکا بە ئیرشادی موسوڵمانان بۆ تەریقەتی نەقشبەندی. ھاوینان چووە بو [[ھەورامان]] و ھەر لەو سەفەرانەدا [[شێخ عوسمان سیراجەددین]] بە خزمەتێ گەییوە و خەریکی سولوکی تەریقەت بووە.
ھێڵی ١٥:
== بەرھەمەکان ==
مەولانا، کتێبی زۆری نووسیوە و ھەروەھا بە کوردی و فارسی و عەرەبی شیعری گوتوە کە زۆربەی شیعرەکانی پاڕانەوە لە خوا و پێغەمبەر و مەدحی پیاوچاکانن.
لە نموونەی شیعرەکانی مەولانا خالید کە پیرەمێردی[[پیرەمێرد]]ی شاعیر وەریگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی، ئەم پارچەیە خوارەوەیە.:
{{ھەڵبەست}}
{{ب|مژدە ئەی یاقوبی دڵ وا یوسفی کەنعان گەیشت
ھێڵی ٢٩:
{{کۆتایی ھەڵبەست}}
==ستایشی مەولانا خالید==
شاعیری گەورە و لوتکەی شیعری کوردی ([[مەحوی]]) لە یەکێک لە قەسیدە ناوازەکانیدا وەسف و ستایشی مەولانا خالید دەکات، ئەمەی خوارەوە چەند دێڕێکی ئەو قەسیدەیەی مەحوییە لە چێرژێر ناوی (ستایشی مەولانا خالید):
{{ھەڵبەست}}
{{ب|دڵم ئەمشەو نەخۆشی نیسبەتی چاوێکی بیمارە
ھێڵی ٤٦:
== سەرچاوەکان ==
{{reflist}}
* ڕۆحی مەولانا خالید، دیوانە شیعر، وەرگێڕانی/ پیرەمێرد، ئامادەکردن و لێکۆڵینەوەی/ مەحموجمەحمود ئەحمەد محەمەد
* دیوانی مەحوی، لێکۆڵینەوە و لێکدانەوەی؛ مەلا عەبولکەریمی مودەریس و موحەممەدی مەلا کەریم
* [http://www.naqeshbandi1.blogfa.com/post-5.aspx ژیا‌ننامه‌ی حه‌زره‌تی مه‌ولانا خالید] ، بڵاگی ته‌سه‌ووف و ته‌ریقه‌تی نه‌قشبه‌ندی