مێژووی ڕۆژنامەوانی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گۆتەنبرگ (١٣٩٨- ١٤٦٨) لەو دا‌ھێنانەیدا ھیچ سود و دەسکەوتێکی پێنەبڕاوە‌ لەبەر سەرقاڵی و دەستکورتی کاتی کتێبی ئینجیلی پیرۆزی ئاینی لە چاپ داوە تەنانەت بیری چوە ناوی خۆشی لەسەر تۆمار بکات ‌بەر لە گۆتەنبرگ ھەوڵێکی تریش لە لایەن بازرگانێکی چاینی بەناوی بی شینگ (٩٩٠ - ١٠٥١)‌ ھەبووە.

# پیویستە ‌ناوەرۆکی ھەمە جۆڕ پێوەندی ‌بە چین و توێژەکانی کۆمەڵانی خەڵکەوە بیت.‌

عەبدول کەریم ئەفەندی خاوەنی گۆڤاری (رۆژی کورد ١٩١٣)

مستەفا پاشا یامولکی خاوەنی (گۆڤاری بانگ کوردستان ١٩٢٢)

مێژونوس حسین حوزنی موکریانی خاوەنی (گۆڤاری زاری کرمانجی ١٩٢٦)

ماموستا عەلائەدین سەجادی (خاوەنی گۆڤاری نزار)

پیرەمیردی شاعیر (خاوەنی رۆژانەی ژین)

جگە لە سەدان نووسەر و رۆشنبیرو ھونەرمەند دڵسۆزانە لە رۆژگاری خۆیدا بەشداری کردووە لە گەشە پێدانی رۆژنامەگەری کوردی دا وەکو ماموستا عەبدولا گۆران / مەعروف بەرزنجی /غەفور میرزا کەریم / جەلالی میرازا کەریم / ئەمینی میرزا کەریم / ئەحمەد غەفور/ مەلا ئەنوەر مائی / شاعیری بەناوبانگ قانیع / ماموستا شاکر فەتاح / محەمەد تۆفیق وردی / محەمەد مەولود مەم / سالح حەیدەری / دەیانی تر.

دەستەڵاتی سیاسی بریتیە ١ لە دەستەڵاتی یاسا دانان ٢ دەستەڵاتی جێبەجی کردن دەستەلاتی دادوەری لەبەر ئەوەی رۆژنامەگەری بە گشتی رۆلی کاریگەری ھەیە لە ھۆشیار کردنەوە ‌و ڕینمایی کردنی تاکەکانی کۆمەڵ و دروستکدنی ڕای گشتی و گۆڕانکاری لە یاساکان چونکە رۆژنامە گەری وەکو ئاوێنەیەک وایە‌‌ بارو رەوتی کۆمەڵگا بەردەوام رەنگی تیا ئەداتەوە کاریگەری راستەوخۆی ھەیە لەسەر ھەموارکردن و گواستنەوەی رای خەلک لە سەر شێوازی دەستەلات و پەردە لادان لەسەر کەم و کوڕیەکان و بەدوادا چونەوەیان بۆیەش ناوی نراوە دەستەڵاتی چوارەم

بەگشتی ھەمو جۆرەکانی رۆژنامەگەری کورد لە قەیران دایە میدیای حیزبی زاڵە بە سەر میدیای ئازاد جاران خوینەر بە چرای گەنەگەرچک لە دوای رۆژنامەی حیزبەکان دەگەرا کەچی ئێستا چەمۆلەی لێدەگرن لە وولاتە پێش کەوتوەکانی دونیا حیزب رۆژنامەی تایبەتی نیە بەلکو رۆژنامەی نزیک لە حیزب ھەیە ، سەربەخۆیە پانتایەکی بچوکی حیزبایەتی تیایە بەلام لای خۆمان رۆژنامەی حیزبەکان زۆرە خوێنەری کەمە‌ لەگەل رێزمدا بۆ ئەوکەسانەی لە رۆژنامەی حیزبەکان کار دەکەن کرێکارن دەبی بەپێی مەزاجی خاوەنکار ووشەسازیان بۆ بکەن‌ وێنە ‌و چاو پێکەو تنیان بڵاو ‌بکەنەوە. ئەمڕۆ ھاوکێشەی نێوان رۆژنامە نوسی بەدبەخت و سەرکەدەی دەست رۆیشتوی ناو حیزب بەم شێوەیە رۆژنامە نوس ئەگەر رەخنەی لێ بگری و فەرامۆشی بکات سەرکردە حەز لەچارەی ناکات و لێی خۆش نابیت رەنگە نانیشی ببڕیت ، بەسەرەکەیتر ئەگەر رۆژنامەنوس مەرای بۆبکات دەست خۆشی لە کارە ناڕەوکانی بکات سەرکردە لە بیری ناکات ‌پاداشی ئەداتی و پشتگیری دەکات. بەلام رۆژنامەگەر راستگۆیی و متمانەی خوێندەواری خۆی لەدەست ئەدات.‌

رۆژنامەو ماڵپەری حیزبەکانی کوردستان بریتیە لە تایم تەیبلی تەشریفاتی خاوەنی حیزب و کەتەلۆگی وێنەی سەردانەکانی بۆ سەیران و سەردان و ، مێوانداری دۆست وئەحباب ، دەبوایە ئەو جۆرە رۆژنامانەی حیزب بە خۆرایی ببەخشرانەوە لاپەرەکانی زلتر بوایە .

مامۆستا عومەر فەرھادی لەزەمی رۆژنامەکانی سەردەمی دیکتاتۆردا نوکتەیەکی دەگێراوە کە جاریکیان سەددام لە بەرە‌کانی شەڕدا‌ لەسەربازێکی سادە دەپرسی خۆ روژنامە‌تان بەدەست دەگات سەربازەکەش بە سادەیی وەلامی ئەداتەوە دەڵی ناوەللە سەیدی لەسەر عارد نان دەخۆین ، وەکی تریش رۆژنامەگەری لە کوردستان بە رنگ و روخسار لە ھەمو رۆژێک پێشکەوتوترە‌ بەگەرمی باس لە مافەکانی مرۆڤ باس لەئازادی بیرو ڕادەبڕین دەکەن بەڵام بەداخەوە کاریگەریان سستە چونکە بەدوادا چونی گیروگرفتی کیشەکان بە یاسا یەکەلا ناکرێنەوە ورو ژاندیان زۆر لەسەر رۆژنامەکان دەکەوی.

رۆژنامەکانی زمانحاڵی حیزبەکان کڕیارۆ خوینەریان زۆر کەمە خەڵک بەسەر پێوە سەیری مانشێستەکانی دەکەن رۆژنامەی حیزبی و سیاسەتی حیزبی بەسەر فەرمانبەر وموچەخۆرەکانی دەزگاو دائیرەکانی دەوڵەت دابەش دەکرێن و ئابۆنەیان لێ دەستینن. حکومەت ئەگەر ھەندی بە چاوو ڕاو بەسەر دام و دەزگاکان دابەش نەکات رەنگە وەکو رۆژنامەی سەر دیواریان لێ بێت بەداخەوە کتێب خوێندنەوەش ئەگەر بەخۆرایش ببەخشرێنەوە باویان نەماوە ، خوێندنەوەیان ڕوی لە کزیە ‌بەداخەوە نەوەی تازە بابەتی سادە ‌و شتی سەرنج ڕاکێشی ڕۆژانە دەخوێنێتەوە کەیفی بە بابەتی کوردایەتی و مەبدەئی نایەت. بۆ گەرم کرنەوەی بازاڕی رۆژنامە ‌و گۆڤاری کوردی پێویستە لەجیاتی بابەتی پڕو پوچ و بۆش وبەتاڵ بیرۆکەی ڕاست و دروست بەخوێندەوار بفرۆشن. سەرەڕای کەمو کورتیەکانیش کاری دڵسۆزانەش بەردەوامە و ئاسۆش رۆشنە ، گەندەلێ ئەگەر لەشکری خۆی ھەبیت دوژمنی گەلێک زۆرترە بۆ نمونە:‌ ‌‌

ھۆیەکی تری پاشاگەردانی ئەمڕۆی رۆژنامەگەری کورد دەستەڵاتی یاسا بەتەواوەتی سەربەخۆنیە خەڵک گلەیی زۆرە وەکو جاری جاران نەماوە ھەست و گوڕوتینی ماڵداری و کۆکردنەوەی سامان زاڵترە ھەستی نیشتمانپەروەری پوکاوەتەوە جگەلەمەش رژێمی ئەمڕۆی کورد دوکابانی ھەیە لە مێژە ‌پێشینیان ووتویانە چێشتی بە دوو کابان یان سوێرە یان بێخوێ بەڵام بەم حاڵەش ھەزار جار لە چێشتی دەستی بێگانە خۆشترە.