زانیاری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

هەندێکات وەکوو چەشنێک [[تێچوو]] بە [[ئۆرگانیزم]]ێکەوە (زیندەوەرزیندەوەرێک) یان بە کەرەستەیەکی داڕێژراوداڕێژراوەوە چاو لە زانیاری دەکرێت. تێچووکانتێچووەکان دوو جۆرن. هەندێهەندێک تێچوولە تێچووەکان لەخۆوە گرنگنگرنگییان هەیە بۆ کاری ئۆرگانیزمەکە (بۆ نموونە، خواردنخوادەرمەنی) یان بۆ کاری کەرەستەکە (بۆ نموونە، [[وزە]]). ئەمانە پێیان دەوترێت ''تێچووی هۆیی''<ref>

</ref>. تێچووکانیتێچووەکانی دیکەتر، (کە پێیان دەوترێت "زانیاری)"، گرنگنتەنیا چونکەلەبەر گرێدراویئەوە کە گرێدراو و ئاوێتەی تێچووە هۆیییەکانن و دەتوانرێتدەکرێت بۆ پێشبینیکردنی ڕوودانی تێچووە هۆیییەکان لە کاتێکی‌ترکاتێکی تر (و ڕەنگە لە شوێنێکی‌ترداشوێنێکی تردا) بەکاربهێنرێنبەکاربهێنرێن، بۆ ئۆرگانیزمەکە یان بۆ کەرەستەکە گرنگییان هەیە. هەندێ زانیاری بە هۆیلەبەر گرێدران و ئاوێتەبوون بە زانیاریی دیکەوە گرنگنگرنگییان هەیە، بەڵام سەرەنجام پێویستە کە سەرەنجام پێوەندییەک بە تێچوویەکی هۆیییەوە بوونی هەبێت. لە کردەوەدا، زانیاری زۆرتر لەلایەن هاندەرێکیهاندەرێکەوە لاوازەوەهەڵگیراوە هەڵدەگیردرێت کەو پێویستە پێش ئەوەی لە ئۆرگانیزمەکە یان لە کەرەستەکەدا بەکاربهێنرێت لەلایەنبەکاربهێنرێت، سیستەمێکی هەستیی پسپۆڕەوەپسپۆڕ بدۆزرێتەوە(هی وئۆرگانیزمەکە بەیان هۆیکەرەستەکە) بیدۆزێتەوە و تێچووە وزەیییەکانەوەوزەیییەکان بەهێزی بەهێزبکرێتبکەن. بۆ نموونە، ڕووناکی بۆ گیا و ڕوەکەکانڕووەک زۆرتر تێچوویەکی هۆیییەهۆیییە، واتە ڕووناکی لەخۆوە بۆ کاری ڕووەک ([[ڕوشنەپێکهاتن]]) گرنگیی هەیە، بەڵام بۆ ئاژەڵان زانیاری دابیندەکات. ڕووناکی یان تیشکیڕووناکیی ڕەنگیی بەدەردراوکە لە گوڵێکەوە دەدرێتە دەرەوە بۆ کاری [[ڕۆشنەپێکهاتن]] زۆر لاوازەلاوازە، بەڵام هەر ئەو ڕووناکییە لەلایەن سیستەمی بیناییی [[هەنگ]]ەوە دەدۆزرێتەوە و سیستەمی دەماریی هەنگەکەش زانیارییەکە بەکاردهێنێت بۆ نیشاندنی ڕێ بە هەنگەکە بەرەو گوڵەکە، ئەو شوێنەی کە شیلە و تۆزەگوڵ و هەڵاڵە پەیدادەکات، کە بۆ ئەو تێچوی هۆیین.