بورسا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
No edit summary
ھێڵی ٥٣:
 
'''بورسا''' شارێكى گه‌وره‌ى هه‌رێمى ده‌رياى مه‌رمه‌ره‌يه‌ له‌ رۆژئاواى ولاتى [[تورکیا|توركيا]] و چواره‌مين شاره‌ له‌ رووى دانيشتووانه‌وه‌ و به‌پێى ئامارى ساڵى 2011 گه‌يشته‌: 1704441 كه‌س .<ref>[http://www.citypopulation.de/Turkey-RBC20.html#Stadt_gross - 2011]</ref><ref>[http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_buyukbelediye.RDF&p_kod=1&p_yil=2011&p_dil=1&desformat=html Büyükşehir belediyeleri ve bağlı belediyelerin nüfusları - 2011]</ref> و دانيشتووى گشتى ميترۆپۆليتان ده‌گاته‌ دوو مليۆن كه‌س.
مێژووى شارى بورسا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ رۆژگارى بيزه‌نتيه‌كانه‌وه و پێشتر سه‌ر به‌ شارى كيه‌س بووه‌.‌ بۆساڵى 202 پ ز كاتێك (شا پروساى يه‌كه‌م)كراوه‌ به‌ شاى (مه‌مله‌كه‌تى بيثينيا كراوه‌ به‌ شا) بنياتى شاره‌كه‌ىئه‌م شاره‌ى داناوه‌ و ناوى لێناوه‌ ((پرووسا))/ (به‌ يونانى : Προῦσα - 'Prusa'')و يه‌كێك له‌ شاره‌ بوژاوه‌كانى رۆژگارى [[رۆما|رۆمان]] و بێزه‌نتيه‌كان بووه‌. كه‌ [[عوسمانی|عوسمانيه‌كان]] ده‌ڤه‌ره‌كه‌يان داگيركرد ساڵى 1326ز كرا به‌ پێته‌ختى ده‌وڵه‌تى عوسمانى و به‌ شارى خداوندكار (Hüdavendigar) ناسرايان خوندكار ده‌ناسرا واته (ديارىى خداوندگار) ياخود شارى سولتان (خوندكار وشه‌يه‌كى فارسيه‌و ئه‌وسا ناسناوى سولتانه‌كانى عوسمانى بوو). ئه‌م شاره‌ له‌ به‌ر سه‌وزايي ده‌وروبه‌رى به‌ بورساى سه‌وزيش ده‌ناسرێت (به‌كه‌ به‌‌ توركى پێى ده‌گوترێت: "Yeşilيه‌شيل بورسا Bursa"). ساڵى 1478 بدانيشتووانىدانيشتووانى ورسابورسا نزيكه‌ى 45 هه‌زار كه‌س ده‌بوون. پاش داگيركردنى [[ئه‌ستانبول]]ى پێته‌ختى بێزه‌نته‌كان‌ له‌لايه‌ن سو‌لتان محمد فاتحه‌وه‌ سالى 1456ز بورسا تايبه‌تمه‌ندى خۆى هه‌ر هه‌بوو .له‌لايه‌ن چياىخانه‌اده‌ى مه‌زنىسولتانه‌كانى ئولوداخعوسمانلى . ئێستاش (ئۆله‌مپيوس)نێژگه‌ ته‌رمى چه‌ندين سولتانى گه‌وره‌ى عوسمانيه‌عوسماني له‌ سه‌ر شاخى ئولوداخ ماون‌.
بورسا ئه‌مڕۆ له‌ شاره‌ بوژاوه‌كانى توركيايه‌, له‌ رووى پيشه‌سازى و دارايى و گه‌شتياريه‌وه‌. شه‌ڕى كورد و حكومه‌تى توركيا زۆر خانه‌واده‌ى كوردى ناچاركردووه‌ بۆ دوور كه‌وتنه‌وه‌ له‌ شه‌ر په‌نا به‌رنه‌ به‌ر نيشته‌جێ بوون له‌ بورسا. پێشتريش بورسا په‌ناگه‌ى هه‌زاره‌ها خانه‌واده‌ى ئه‌لبان بووه‌ كه‌ له‌ سه‌ده‌ى نۆزده‌هه‌مه‌وه‌ لێ نيشته‌جێ بوون موسڵمانه‌كانى بولگارياش كه‌ له‌ ژێر فشارى ده‌وڵه‌تى بولگاريا له‌ سه‌رده‌مى تيۆدۆر جيڤكۆڤ 1940-1990 و شه‌ره‌كانى به‌لكان ئاواره‌ببون هه‌ر له‌ بورسا نيشته‌جێ بووننيشته‌جێكران ئه‌مانه‌ ژماره‌يان له‌ 150 هه‌زار كه‌س زياتر بوو. <ref>Eminov, Ali, ''Turks and Other Muslim Minorities in Bulgaria'', New York, Routledge, 1997, Hoepken, W., "Modernnisierung und Nationalismus: Sizialgeschichtliche Aspeckte der Bulgarischen Minder hertenpolitik gegennüber den Türken", Schönfeld, R., ed, ''Nationalitätenprobleme in Südosteuropa'', Munich, Oldenbourg, 1997, p. 255-303, Erdinç, Didar, "Bulgaristan'daki Değişim Sürecinde Türk Azınlığın Ekonomik Durumu", ''Türkler'', Ankara, 2002, s.394–400.</ref>
ئه‌سكه‌نده‌ر كه‌باب و لوقمى بورسا بووكه‌له‌ى قه‌راگۆز و حاجى واد و مزگه‌وتى سه‌وز و ئولوجامع (مزگه‌وتى گه‌وره‌) و چياى مه‌زنمه‌زنى ( ئولوداغ/ ئولمپيوس) و قه‌لاتى بورسا و زۆر له‌ شوێنى تر ديارترين ناسراوه‌كانى ئه‌م شاره‌ن.
==لينك==
{{reflist}}