|
'''مایکرۆسۆفت''' (بە [[ئینگلیزی]]: Microsoft Corporation) کۆمپانیایەکی چەندنەتەوەییی تەکنۆلۆژیای کۆمپیوتەرە. گرینگترین بەرھەمەکانی [[سیستەمی کارپێکردن|سیستەمەکانی کارپێکردنی]] [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] و [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]]ە. مایکرۆسۆفت لە [[١٩٧٥]]دا دامەزراوە. [[مایکرۆسۆفت]] لە ساڵی ١٩٨٠کاندا ( MS-DOS )ی خستە بازاڕەوە کە بۆ بەکارهێنانی ماڵەوە بەکاردێت ، کە لە دوای ئەویش (Windows XP)ی دروست کرد.
==[[مێژوو]]یمێژووی مایکرۆسۆفت==
[[پەڕگە:Bill Gates in WEF ,2007.jpg|ڕاستچەپ|200px|وێنۆک|وێنەی '''[[بیل گەیتس]]''' - دامەزرێنەری کۆمپانیای مایکرۆسۆفت]]
ھەر لە منداڵییەوە '''[[بیل گەیتس]]''' سەرنجێکی بەھێز و بیرێکی قووڵی ھەبوو. لە ھەشت ساڵی [[ئینسایکڵۆپیدیا]]ی بەتەواوی خوێند. لە قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی [[بیل گەیتس]] توانی لە ھەموو ھاوڕێکانی سەرکەوتووتر بێت لە وانەی [[بیرکاری]] .
لەو کاتەی کە [[بیل گەیتس]] لە قوتابخانەی لایک ساید بوو لەگەڵ ھاوڕێی بال ئالان زۆربەی کاتەکانیان لەسەر ئامێری (''teletype'') کە بە ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی (pep-١٠10) بەسترابوو کە لەلایەن کۆمپانیای (''Digital Equipment Corporation'') دروستکرابوو وە لەلایەن کۆمپانیای (General[[جەنەڕاڵ Electric)ئێلەکتریک]] بەڕێوەدەبرا لە [[کۆمپانیای سەنتەری [[کۆمپیوتەر]] (Computer Center Corporation). کە [[زمانی بەیسک]] بەکاردەھێنرا. [[بیل گەیتس|گەیتس]] و ئالان کرێیان وەردەگرت بەرامبەر چاککردنەوە و دووبارە نووسینەوەی کۆدەکان بە زمانی بەیسک بۆ ھەندێک کۆمپانیا وەک (TRQ) و (CCC) بە درێژایی چەند ساڵێک [[بیل گەیتس]] توانی لێھاتوویی خۆی پەرە پێبدات. [[بیل گەیتس]] پێش ئەوەی قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی تەواو بکات وتی : کە تەمەنم دەگاتە (٢٥ ساڵ) ملیۆنی یەکەمم بەدەست دێنم .
بۆتەواوکردنیبۆ تەواوکردنی قوتابخانەی لایک سایدی دوواناوەندی دایکی گەیتس ناچار بوو (٢٠٠ [[دۆلار)]] بداتە قوتابخانە لە بڕی بەکارھێنانی گەیتس بۆ [[کۆمپیوتەر]] بە چڕی.
گەیتس چووە '''[[زانکۆی ھارڤارد]]'''ی بە ناوبانگبەناوبانگ لە ساڵی (١٩٧٣ز)[[١٩٧٣]] بەڵام گواسترایەوە [[زانکۆی (Washingtonویلایەتی State)واشینتۆن]] کەچی لەوێ خوێندنی تەواونەکردتەواو نەکرد. دواتر ئالان و گەیتس لە [[بۆستن]] بە یەکەوە کاریان کرد وەک دانەری بەرنامەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[کۆمپانیای ھۆنی ویل]] . کاتێک کە ئالان قوتابخانەی دواناوەندی جێھێشت ویستی کۆمپنیایەک دامەزرێنێت. لەو کاتەی کە گەیتس لە [[زانکۆی ھارڤارد]] بوو زۆربەی کاتەکانی لە تاقیگەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[زانکۆ]] بەسەر دەبرد کە ھەندێک جار دەگەیشتە (٣٦) [[کاتژمێر]]ی یەک لە دوای یەک بێ پچڕان کە تەنھا کۆلا و پیتزای دەخوارد بۆ ئەوەی بەئاگا بمێنێت. لە ساڵی (١٩٧٥ز)[[١٩٧٥]] [[بیل گەیتس|گەیتس]] زانکۆی بەجێھێشت پێش ئەوەی تەواوی بکات وە ھەروەھا بۆستنی بەجێھێشت لەگەڵ ئالان .
پاشان ئەم دوو ھاوڕێیە ریکلامێکیان خوێند دەربارەی (ئالتێر ٨٠٨٠ ) یەکەم ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک کە لەلایەن کۆمپانیای (MITS) دروست کرابوو وە پەیوەندیان بە ([[ئاید رۆبەرتس]])ی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) کرد و پێیان وت کە بەرنامەیەکیان پەرەپێداوە کە دەتوانێ زمانی بەیسیک لە بەرنامەی ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠ ) بەکار بێنێ ، (ئاید رۆبەرتس)یرۆبەرتسی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) گرینگی بەم پڕۆژەیەدا ، پاشان گەیتس و ئالان ئەم پڕۆژەیەیان پەرە پێدا بۆ ماوەی ھەشت ھەفتە بێ وەستان بە شەو و بە ڕۆژ. ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠ ) یان نەبوو لەبەر ئەوە لەسەر ئامێری (ئەنتل ٨٠٨٠) پڕۆژەکەیان پەرە پێدا. لەبەر کەمی [[کات]] لە کاتی گەشتەکەیان بەرەو کۆمپانیای (MITS) لە ناو فرۆکەکە (Boot Strap) یان دەنووسی بۆ ئەوەی لەگەل ئاید رۆبەرتس تاوتوێی بکەن ، لە تاقیکردنەوە سەرکەوتن و واژوویان لەسەر رێکەوتنێک کرد بۆ بەکارھێنانی بەرنامەکەیان لەلایەن کۆمپانیایی (MITS) ناوی بەرنامەکەش بووە (Microsoftمایکرۆسۆفت BASICبەیسک) .
گەیتس دەڵێ : کاتێک کە گەیشتمە شوێنی کۆمپانیایی (MITS) ناچار بووم کرێی ماندوو بوون پێشینە وەرگرم بۆ ئەوەی کرێی ئوتێل بدەم چونکە گشت پارەکانمان چووە کرێی فرۆکە .
لە تەمموزی ساڵی (١٩٧٥ز)[[١٩٧٥]] گەیتس کۆمپانیایەکی دامەزراند لەگەڵ ئالانی ھاوڕێی، و ناوی کۆمپانیاکەیان نا (مایکرۆسۆفت) ، ئامانجی ئەم کۆمپانیایە پەرەپێدانی زمانی بەرنامەی ئەلتیر و کۆمپانیاکانی تری [[کۆمپیوتەر]] بوو. کە لە سیاتلی [[ئەمریکی]] دەست بەکار بوو. ھەروەھا گەیتس (Diskدیسک BASICبەیسکی)ی ئەلتیری پێشخست. پاشان گەیتس داوای لە ئاید رۆبەرتس کرد کە (BASICبەیسک) بفرۆشێتە ئەو بەرامبەر بە (٦٥٠٠ [[دۆلار]]) چونکە لەلایەن زۆرکەس ئەم بەرنامەیە دەدزرا، بەڵام ئاید رۆبەرتس ڕازی نەبوو.
لە ساڵی ([[١٩٧٦ ز)]] ئەم کۆمپانیایانە ڕێک کەوتن کە بە ئازادی [[بەرنامەی مایکرۆسۆفت]] بێسیک بەکار بێنن : جێنرال[[جەنەڕاڵ ئەلیکتریکئێلەکتریک]] و سیتی گروپگرووپ و (National cash Register) لەم ماوەیەدا گەیتس (مناڵانی لاوی بچوکی زۆر زیرەک)ی درمەزرانددامەزراند کە دەیان ویست بێنە ناو جیھانی کۆمپیوتەری کەسی (تایبەت). لاوانێک کە سۆزێکی بێ وێنەیان ھەیە بۆ [[کۆمپیوتەر]] و ھەموو ھێز وتوانایەکیانو توانایەکیان دەخەنە کار بۆ بەر بڵاوبوونەوەی تەکنەلۆجیا[[تەکنۆلۆژیا]]. بەمەش گێسگەیتس دەبوایە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیاییکۆمپانیای (MITS) پوچەڵ کاتەوەبۆکاتەوە بۆ ئەوەی پارەی زیاتری دەست کەوێ . گەیتس سیستەمێکی گرتەبەر بۆ ئاشت بوونەوەوبوونەوە و پێکھاتن لە دەرەوەی دادگاکان بەمەش بووە خاوەنی بەرنامەی بێسیک. یەک لە شیکەرەوەکان ووتی : ئەمە یەکەم حالەتحاڵەت بوو لە حالەتەکانیحاڵەتەکانی تر کە لە لێھاتوویی [[بیل گەیتس]] کەم دەکرایەوە.
{| class="toccolours" style="float:right; clear:right; margin-left:1em; font-size:90%; line-height:1.4em; width:220px;"
|}
لە نێوان ساڵەکانی ([[١٩٧٦ ]]- [[١٩٨١ ز)]] گەیتس تەنھا دوو ڕۆژ پشووی وەردەگرت. لە ساڵی (١٩٨٠ز) '''[[ ١٩٨٠]] کۆمپانیای [[ئای بی ئێم (کۆمپانیا)|ئای بی ئێم]] ''' ھاتە جیھانی [[کۆمپیوتەر |کۆمپیوتەری]] ی بچووک لە ڕێگای ئامێرێک کە لەسەر تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦). کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] ڕێککەوت لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بۆ نووسینی بەرنامەی بەیسیک بۆ یادی (IBM)[[ئای بی ئێم]] کە ھەشت بایت بوو , کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] داوای لە مایکرۆسۆفت کرد کە زمانەکانی تری وەک فۆرتران و پاسکال و کۆبۆل دابین بکات بۆ ئامێرەکانی (IBM)[[ئای بی ئێم]]. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە پێویست بوو کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستەمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای (Digital[[دیجیتاڵ Research)ڕیسێرچ]] بوو. نوێنەرانی کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] و کۆمپانیای مایکرۆسۆفت ھەوڵی دانووستانیان دا لەگەڵ کۆمپانیای (Digital[[دیجیتاڵ Research)ڕیسێرچ]] بۆ ڕێککەوتنێک کە ڕێگەبدات کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستەمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای (Digital[[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] Research)، بەڵام کۆمپانیای (Digital[[دیجیتاڵ Research)ڕیسێرچ]] ڕازی نەبوو .لە کۆتاییدا [[بیل گەیتس]] دانانی سیستەمی کارکردن بە (MS-DOS) ی ڕاگەیاند جگە لە زمانەکانی بەرنامەدانان ، ئەم بیرۆکەیە لەلایەن کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] پەسەندکرا. لەم کاتەدا بال ئالان سیستەمی کارکردنی (مغمور) بەناوی (Q-DOS) ی کڕی لە [[کۆمپانیای سیاتل]] بۆ کۆمپیوتەر بە بڕی (٥٠٠٠٠ دۆلار)ی [[ئەمریکی]] ، سیستەمی کارکردنی (Q-DOS) بۆ تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦) دانرابوو. ئەمەش بووە بنچینەیەک بۆ داھێنانی سیستەمی [[ویندۆز]](MS-DOS). ▼
▲لە نێوان ساڵەکانی (١٩٧٦-١٩٨١ ز) گەیتس تەنھا دوو ڕۆژ پشووی وەردەگرت. لە ساڵی (١٩٨٠ز) '''[[کۆمپانیای ئای بی ئێم]]''' ھاتە جیھانی [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک لە ڕێگای ئامێرێک کە لەسەر تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦). کۆمپانیای (IBM) ڕێککەوت لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بۆ نووسینی بەرنامەی بەیسیک بۆ یادی (IBM) کە ھەشت بایت بوو , کۆمپانیای (IBM) داوای لە مایکرۆسۆفت کرد کە زمانەکانی تری وەک فۆرتران و پاسکال و کۆبۆل دابین بکات بۆ ئامێرەکانی (IBM). بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە پێویست بوو کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستەمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای (Digital Research) بوو. نوێنەرانی کۆمپانیای (IBM) و کۆمپانیای مایکرۆسۆفت ھەوڵی دانووستانیان دا لەگەڵ کۆمپانیای (Digital Research) بۆ ڕێککەوتنێک کە ڕێگەبدات کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستەمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای (Digital Research)، بەڵام کۆمپانیای (Digital Research) ڕازی نەبوو .لە کۆتاییدا [[بیل گەیتس]] دانانی سیستەمی کارکردن بە (MS-DOS) ی ڕاگەیاند جگە لە زمانەکانی بەرنامەدانان ، ئەم بیرۆکەیە لەلایەن کۆمپانیای (IBM) پەسەندکرا. لەم کاتەدا بال ئالان سیستەمی کارکردنی (مغمور) بەناوی (Q-DOS) ی کڕی لە [[کۆمپانیای سیاتل]] بۆ کۆمپیوتەر بە بڕی (٥٠٠٠٠ دۆلار)ی [[ئەمریکی]] ، سیستەمی کارکردنی (Q-DOS) بۆ تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦) دانرابوو. ئەمەش بووە بنچینەیەک بۆ داھێنانی سیستەمی [[ویندۆز]](MS-DOS).
پێش ئەوەی کە کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] بەرھەمەکانی بخاتە بازاڕ ، سیستەمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای (Digital[[دیجیتاڵ Research)ڕیسێرچ]] بوو لەوپەڕی بەھێزی دابوو کە گشت بەشە ڕەقەکان و بەرنامەکان و جێبەجێکردنەکان وا بەرنامە ڕێژکرابوون کە لەگەڵیدا بەشێوەیەکی ئاسایی کاربکەن . لە کۆتاییدا (٩٩%)ی کۆپیەکانی (IBM)[[ئای بی ئێم]] سیستەمی (MS-DOS) یان ھەبوو وەک سیستەمی کارکردن. لە ساڵی (١٩٨١ز) بەرھەمی فڕۆشراوی (IBM)[[ئای بی ئێم]] بە شازدە ملیۆن دۆلار زیادی کرد, وە ژمارەی کرێکاران لە مایکرۆسۆفت لە (٨٥ کەس) بووە (١٢٥ کەس).
ئەو ستراتیژیەتەی کە مایکرۆسۆفت گرتییەبەر لەو ماوەیەدا گەیتس بەم جۆرە کورتی دەکاتەوەو دەڵێ : خزمەتگوزارییەکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت زۆر بە ھەرزانی پێشکەش دەکرێن بۆ ئەوەی کۆمپانیایاکانی تر نەتوانن بەرنامەکانیان پەرەپێ بدەن بۆخۆیان بە نرخێکی گونجاو.یەکگرتنی ھەردوو کۆمپانیای مایکرۆسۆفت و کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] لە ھەشتاکاندا بۆ یەکەم جار دیاردەی فرۆشتنی بۆ ھەمووان دابین کرد لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]] بەپشت بەستن بە دابینکردنی تەنکە پەڕی [[کۆمپیوتەر]] و پێداویستییەکانی ترو سیستەمی کارکردنی (MS-DOS).
بە بەکارھێنانی سیستەمی کارکردنی (MS-DOS) وەک پێوەرێکی بەرنامەیی لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]]دا زیاتر لە (١٠٠ ملیۆن) [[کۆمپیوتەر]] سیستەمی کارکردنی (MS-DOS) یان بەکار ھێنا بەمەش ڕۆل و گرینگی مایکرۆسۆفت گەورەتر و زیاتر بوو پیشەسازی و دروستکردنی [[کۆمپیوتەر]]. لە ساڵی (١٩٨٥ ز) مایکرۆسۆفت دەستی کرد بە بەکارھێنانی وێنە لە [[کۆمپیوتەر]] کە ئایکۆن بەکاردێت لە جیاتی دێری داخوازی وەک لاساییەکی سیستەمی کارکردنی [[ماکینتۆش]]. ئەم شۆڕشەش لە بواری سیستەمی کارکردنی نوێ ی ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت) بووە ھۆی دیارکەوتنی سیستەمی [[ویندۆز]] لە ساڵی (١٩٩٠ز) پاش زانینی '''[[کۆمپانیای ئەپڵ]]''' (کە [[کۆمپانیای ئەپڵ]] بەرھەمھێنی سیستەمی کارکردنی [[ماکینتۆش]]ە) ئەم کارەی بە زیادڕۆیی ژمارد بۆ مافەکانی کۆپی کردن کە پارێزراوە بەپێی یاسا لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] ، لەبەر ئەوە سکاڵای بەرز کرد لە دادگاکان لە دژی مایکرۆسۆفت .
[[پەڕگە:Microsoft CES 2009.jpg|چەپ|250px|وێنۆک|مایکرۆسۆفت (CES)ی لە ساڵی ٢٠٠٩]]
لە ساڵی (١٩٩١ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت کۆتایی بە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] ھێنا پاش دروست بوونی جیاوازی لە بیرو بۆچوون دەربارەی دواڕۆژی [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت). کۆمپانیای (IBM)[[ئای بی ئێم]] وای بەباش زانی کە لەو پڕۆژانە بەردەوام بێت کە لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەستی پێکردبوو بە پێشخستنی سیستەمی کارکردنی تایبەت بە خۆی (OS/٢) کەچی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی سیستەمی کارکردنی [[ویندۆز]].
لە ساڵی (١٩٩٠ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەرچوونی [[ویندۆز]] (٣.٠) ی ڕاگەیاند پاشان دەرچوونی [[ویندۆز]] (٣.١)ی ڕاگەیاند لە ساڵی (١٩٩٢ز) .یەکێک لە ئامانجەکانی مایکرۆسۆفت دانانی [[بەرنامەی ویندۆز]] بوو لەسەر گشت جۆرەکانی [[کۆمپیوتەر]].
| 