|
[[پەڕگە:Kaaba in macca.jpg|thumb|250px|وێنەی کەعبە لە [[مزگەوتی حەڕام]] لە [[مەککە]]]]
'''کەعبە'''، بە عەرەبی '''الكعبةالکعبة'''، قیبلەی [[موسڵمانان|موسڵمانانە]] لە [[نوێژ]]ەکانیاندا، و سەردانی ئەکەن لە [[حەج]]دا، و ئارەزووی ئەکەن و هەوڵیھەوڵی گەیشتن ئەدەن پێی لە هەمووھەموو لایەکی جیهانەوە،جیھانەوە، هەروەهاھەروەھا پێی ئەوترێت بەیتی حەڕام، لەبەرئەوەی خوا کوشتاری تێدا حەرام کردووە، و موسڵمانان بە پیرۆزترین شوێنی دادەنێن لەسەر ڕووی زەوی.
لەبەرئەوەی خوا فەرمانی کرد بە [[ئیبراهیمئیبراھیم]] پایەکانی کەعبە بەرز بکاتەوە، و [[ئیسماعیل]]ی کوڕی یارمەتی دا لە بنیاتنانییدا، و کاتێک بنیاتنانی تەواو بوو، خوا فەرمانی کرد بە ئیبراهیمئیبراھیم کە بانگ بدات بە خەڵکی بۆ ئەوەی سەردانی بکەن و حەجی بۆ بکەن بە پێی باوەری [[ئیسلامی]].
لە شێوەی شەش پاڵوودایە، بەرزییەکەی ١٥ مەترە، و درێژی ئەو لایەی دەرگاکەی تیاییە ١٢ مەترە، ئەوەی بەرامبەری بە هەمانھەمان شێوە، و دوو لاکەی تری درێژییەکیان ١٠ مەترە، و لە سەردەمی ئیسماعیلدا بەو شێوەیە نەبووە، بەڵکو بەرزییەکەی ٩ باڵ بووە، و بە بێ سەقف بووە، و دەرگاکەی بە زەوییەوە نوساوە بووە، لە دوای ئەوە تبع هاتووەھاتووە سەقفی بۆ دروستکردووە، پاشان عەبدول موتەلیب دەرگای لە ئاسن بۆ دروست کردووە و بە زێڕ ڕازاندوویەتیەوە، بەمەش یەکەم کەس بووە کەعبە بە ئاڵتون بڕازێنێتەوە.
== وەسفی کەعبە ==
کەعبە بینایەکی شێوە شەش پاڵووی جوانە، و بە بەرزی ١٥ مەتر و درێژی لاکانی ١٢ مەتر و ١٠ مەتر، و تەنهاتەنھا یەک دەرچەی هەیھەی کە ئەویش دەرگایەکە لە ساڵێکدا تەنهاتەنھا سێ جار دەکرێتەوە بۆ شتنی ناوەکەی بە [[ئاوی زمزم]].
[[پەڕگە:Kaaba.png|thumb|300px|]]
لە ناوەوەی، ژوورێکی چۆڵ هەیە،ھەیە، سەقفەکەی بە سێ پایە ڕاگیراوە کە دەورەدراون بە مەڕمەڕ، لە سووچەکەیدا پێ یلیکانەیەکی تەسک هەیەھەیە ڕێگە ئەدات سەر بکەویتە سەرەوە، کە ساڵانە یەکجار سەردەکەون پیایدا بۆ گۆڕینی بەرگی کەعبە، لە سەدەی نۆزدەدا، کەعبە بە چەند بینایەکی بچوک دەورەدراوە.
1١. بەردە ڕەشەکە ئەکەوێتە سووچی باشووری ڕۆژهەڵاتیڕۆژھەڵاتی
2٢. دەرگای کەعبە، ئەکەوێتە دیواری ڕۆژهەڵاتییەوەوڕۆژھەڵاتییەوەو ٢.١٣ مەتر لە زەوی بەرز دەبێتەوە.
3٣. ئاوەڕۆ، ئەکەوێتە دیواری باکووری بۆ دەرچوونی ئاوی باران.
4٤. بەشێک لە بەردی بنەچەی کەعبە
5٥. بەردی ئیسماعیل
6٦. ملتزم، شوێنێکە لە نێوان بەردە ڕەشەکە و دەرگاکە
7٧. شوێنگەی حەزرەتی ئیبراهیمئیبراھیم
8٨. گۆشەی بەردە ڕەشەکە
9٩. گۆشەی یەمەن
10١٠. گۆشەی سوریا
11١١. گۆشەی عێراق
12١٢. بەرگی کەعبە
13١٣. شریتێکی مەڕمەڕی، ئێستا لابراوە لەبەر پاڵەپەستۆی خەڵک و قەرەبالغی.
14١٤. شوێنی ئیبراهیمئیبراھیم
== ناونانی کەعبە ==
کەعبە لە زمانی عەرەبیدا بە شتێک ئەوترێت کە لە شێوەی شەش پاڵوودا بێت، بە عەرەبی بە شەش پاڵوو ئەوترێت (مکعب)، و کەعبە بەم ناوە ناونراوە لەبەر شێوە شەش پاڵوەکەی، و هەروەهاھەروەھا ناونراوە بە ماڵی دێرین و ماڵی حەرام.
{{ئیسلام}}
زاراوەی کەعبە لە قورئاندا لە دوو شوێن هاتووە؛ھاتووە؛
*﴿يَا أَيُّهَا﴿یَا الَّذِينَأَیُّھَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّيْدَالصَّیْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُقَتَلَھُ مِنكُممِنکُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُیَحْکُمُ بِهِبِھِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْمِّنکُمْ هَدْيًاھَدْیًا بَالِغَ الْكَعْبَةِالْکَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌکَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَمَسَاکِینَ أَو عَدْلُ ذَلِكَذَلِکَ صِيَامًاصِیَامًا لِّيَذُوقَلِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِأَمْرِھِ عَفَا اللّهُاللّھُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُفَیَنتَقِمُ اللّهُاللّھُ مِنْهُمِنْھُ وَاللّهُوَاللّھُ عَزِيزٌعَزِیزٌ ذُو انْتِقَامٍ﴾ <ref>سورەتی مائیدە؛ ئایەتی ٩٥</ref>، واتە؛ ئه‌یئەی ئه‌وانه‌یئەوانەی باوه‌ڕتانباوەڕتان هێناوهھێناوە له‌کاتێکدالەکاتێکدا ئێوهئێوە لهلە ئیحرامدان (نیه‌تینیەتی حه‌جحەج یا عه‌مره‌تانعەمرەتان هێناوهھێناوە) نێچیر ڕاو مه‌که‌ن،مەکەن، ئه‌وه‌یئەوەی به‌ئاره‌زووبەئارەزوو ڕاو بکات و نێچیر بکوژێت لهلە تۆڵه‌یداتۆڵەیدا ده‌بێتدەبێت قوربانیه‌کیقوربانیەکی وه‌کوەک ئه‌وئەو نێچیرهنێچیرە پێشکه‌شپێشکەش بکات و ئه‌وئەو بڕیاره‌شبڕیارەش ده‌بێتدەبێت دووکه‌سیدووکەسی شاره‌زایشارەزای دادپه‌روه‌ردادپەروەر لهلە خۆتان بیده‌نبیدەن و قوربانیه‌که‌شقوربانیەکەش ده‌بێتدەبێت پێشکه‌شپێشکەش بکرێت لهلە ده‌وروبه‌ریدەوروبەری که‌عبه‌دا،کەعبەدا، یاخود به‌قه‌ده‌ربەقەدەر نرخی قۆچه‌کهقۆچەکە خۆراک پێشکه‌شپێشکەش به‌هه‌ژارانبەھەژاران بکات، یاخود به‌قه‌ده‌ربەقەدەر ژماره‌یژمارەی هه‌ژارانھەژاران (کهکە خۆراکیان به‌رده‌که‌وێتبەردەکەوێت) به‌ڕۆژووبەڕۆژوو بێت، تا تاڵاوی سه‌رپێچیسەرپێچی خۆی بچێژێت، لهلە ڕابوردووشدا هه‌رچیھەرچی له‌ولەو بابه‌تانهبابەتانە ڕوویداوهڕوویداوە خوا قه‌ڵه‌میقەڵەمی چاوپۆشی به‌سه‌ردابەسەردا هێناوه،ھێناوە، جا ئه‌وه‌یئەوەی ئه‌مئەم هه‌ڵانهھەڵانە دووبارهدووبارە بکاته‌وهبکاتەوە خوا تۆڵه‌یتۆڵەی لێده‌سێنێت،لێدەسێنێت، چونکهچونکە خوا باڵاده‌ستباڵادەست و تۆڵهتۆڵە سێنه‌رێکیسێنەرێکی (بهبە زه‌بره‌زەبرە)<ref>[http://tanzil.net/#trans/ku.asan/5:95 سایتی تەنزیل].</ref>
* ﴿جَعَلَ اللّهُاللّھُ الْكَعْبَةَالْکَعْبَةَ الْبَيْتَالْبَیْتَ الْحَرَامَ قِيَامًاقِیَامًا لِّلنَّاسِ وَالشَّهْرَوَالشَّھْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْيَوَالْھَدْیَ وَالْقَلاَئِدَ ذَلِكَذَلِکَ لِتَعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَاللّھَ يَعْلَمُیَعْلَمُ مَا فِيفِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِيفِی الأَرْضِ وَأَنَّ اللّهَاللّھَ بِكُلِّبِکُلِّ شَيْءٍشَیْءٍ عَلِيمٌ﴾عَلِیمٌ﴾ <ref>سورەتی ئال عیمران، ئایەتی ٩٧</ref>، واتە؛ له‌ولەو ماڵه‌داماڵەدا (کهعبهکەعبە) نیشانه‌ونیشانەو به‌ڵگه‌یبەڵگەی زۆر و ئاشکرا هه‌یه،ھەیە، کهکە یه‌کێکیانیەکێکیان شوێنی تایبه‌تیتایبەتی خواپه‌رستییخواپەرستیی ئیبراهیمه،ئیبراھیمە، هه‌روه‌هاھەروەھا ئه‌وه‌یئەوەی بچێتهبچێتە ناوی پێویستهپێویستە ئه‌مینئەمین و ئاسوده‌بێت،ئاسودەبێت، لهلە هه‌مووھەموو ده‌ستدرێژیه‌ک،دەستدرێژیەک، جا خوای گه‌وره‌شگەورەش بڕیاریداوهبڕیاریداوە له‌سه‌رلەسەر خه‌ڵکیخەڵکی حه‌جحەج و سه‌ردانیسەردانی (بیت الحرام) بکه‌نبکەن بهبە ته‌نهاتەنھا ئه‌وانه‌یئەوانەی کهکە توانای (دارایی و ته‌ندروستیانتەندروستیان) هه‌یه،ھەیە، جا ئه‌وه‌یئەوەی کهکە باوه‌ڕیباوەڕی نه‌هێناوه،نەھێناوە، ئه‌وهئەوە با بزانێت به‌ڕاستیبەڕاستی خوا بێ نیازهنیازە لهلە هه‌مووھەموو خه‌ڵکانخەڵکان (پێویستی بهبە چاکهچاکە و په‌رستنیپەرستنی که‌سکەس نیه‌نیە)<ref>[ http://tanzil.net/#trans/ku.asan/3:97 سایتی تەنزیل]</ref>.
== ناوەکانی کەعبە لە قورئاندا ==
کەعبە چەندین ناوی هەیەھەیە پێی ناسراوە، ئەو ناوانەش لە قورئاندا هاتووە،ھاتووە، ئەوانیش،
* کەعبە (الكعبةالکعبة): ﴿يَا﴿یَا أَيُّهَاأَیُّھَا الَّذِينَالَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّيْدَالصَّیْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُقَتَلَھُ مِنكُممِنکُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُیَحْکُمُ بِهِبِھِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْمِّنکُمْ هَدْيًاھَدْیًا بَالِغَ الْكَعْبَةِالْکَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌکَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَمَسَاکِینَ أَو عَدْلُ ذَلِكَذَلِکَ صِيَامًاصِیَامًا لِّيَذُوقَلِّیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِأَمْرِھِ عَفَا اللّهُاللّھُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُفَیَنتَقِمُ اللّهُاللّھُ مِنْهُمِنْھُ وَاللّهُوَاللّھُ عَزِيزٌعَزِیزٌ ذُو انْتِقَامٍ﴾ <ref>سورەتی مائیدە؛ ئایەتی ٩٥</ref>، واتە؛ ئه‌یئەی ئه‌وانه‌یئەوانەی باوه‌ڕتانباوەڕتان هێناوهھێناوە له‌کاتێکدالەکاتێکدا ئێوهئێوە لهلە ئیحرامدان (نیه‌تینیەتی حه‌جحەج یا عه‌مره‌تانعەمرەتان هێناوهھێناوە) نێچیر ڕاو مه‌که‌ن،مەکەن، ئه‌وه‌یئەوەی به‌ئاره‌زووبەئارەزوو ڕاو بکات و نێچیر بکوژێت لهلە تۆڵه‌یداتۆڵەیدا ده‌بێتدەبێت قوربانیه‌کیقوربانیەکی وه‌کوەک ئه‌وئەو نێچیرهنێچیرە پێشکه‌شپێشکەش بکات و ئه‌وئەو بڕیاره‌شبڕیارەش ده‌بێتدەبێت دووکه‌سیدووکەسی شاره‌زایشارەزای دادپه‌روه‌ردادپەروەر لهلە خۆتان بیده‌نبیدەن و قوربانیه‌که‌شقوربانیەکەش ده‌بێتدەبێت پێشکه‌شپێشکەش بکرێت لهلە ده‌وروبه‌ریدەوروبەری که‌عبه‌دا،کەعبەدا، یاخود به‌قه‌ده‌ربەقەدەر نرخی قۆچه‌کهقۆچەکە خۆراک پێشکه‌شپێشکەش به‌هه‌ژارانبەھەژاران بکات، یاخود به‌قه‌ده‌ربەقەدەر ژماره‌یژمارەی هه‌ژارانھەژاران (کهکە خۆراکیان به‌رده‌که‌وێتبەردەکەوێت) به‌ڕۆژووبەڕۆژوو بێت، تا تاڵاوی سه‌رپێچیسەرپێچی خۆی بچێژێت، لهلە ڕابوردووشدا هه‌رچیھەرچی له‌ولەو بابه‌تانهبابەتانە ڕوویداوهڕوویداوە خوا قه‌ڵه‌میقەڵەمی چاوپۆشی به‌سه‌ردابەسەردا هێناوه،ھێناوە، جا ئه‌وه‌یئەوەی ئه‌مئەم هه‌ڵانهھەڵانە دووبارهدووبارە بکاته‌وهبکاتەوە خوا تۆڵه‌یتۆڵەی لێده‌سێنێت،لێدەسێنێت، چونکهچونکە خوا باڵاده‌ستباڵادەست و تۆڵهتۆڵە سێنه‌رێکیسێنەرێکی (بهبە زه‌بره‌زەبرە).
* ماڵ (البيتالبیت): ﴿وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَالْبَیْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْناً وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَإِبْرَاھِیمَ مُصَلًّىمُصَلًّی وَعَهِدْنَاوَعَھِدْنَا إِلَىإِلَی إِبْرَاهِيمَإِبْرَاھِیمَ وَإِسْمَاعِيلَوَإِسْمَاعِیلَ أَن طَهِّرَاطَھِّرَا بَيْتِيَبَیْتِیَ لِلطَّائِفِينَلِلطَّائِفِینَ وَالْعَاكِفِينَوَالْعَاکِفِینَ وَالرُّكَّعِوَالرُّکَّعِ السُّجُودِ﴾<ref>سورەتی بەقەرە، ئایەتی ١٢٥</ref>، واتە؛ یادی ئه‌وه‌شئەوەش بكهنهوهبکەنەوە) چۆن ئه‌مئەم ماڵه‌مانماڵەمان (كه‌عبه‌کەعبە) كردهکردە جێگای كۆبوونه‌وه‌یکۆبوونەوەی خه‌ڵكی،خەڵکی، كهکە به‌وپه‌ڕیبەوپەڕی هێمنیھێمنی و ئاسایش و ئاسووده‌ییه‌وهئاسوودەییەوە له‌وێلەوێ به‌یه‌كبەیەک بگه‌نبگەن (دهدە ئێوه‌ش،ئێوەش، خه‌ڵكینه‌خەڵکینە) مه‌قامیمەقامی ئیبراهیمئیبراھیم كهکە شوێنی تایبه‌تیتایبەتی خواپه‌رستیخواپەرستی ئه‌وئەو بوو، بیكه‌نهبیکەنە جێگای خواپه‌رستیخواپەرستی و نوێژ، ئینجا فه‌رمانماندافەرمانماندا بهبە ئیبراهیمئیبراھیم و ئیسماعیل كهکە ئه‌وئەو ماڵه‌مماڵەم خاوێن بكهنهوهبکەنەوە (لهلە چه‌په‌ڵیچەپەڵی ماددی و مه‌عنه‌ویمەعنەوی) بۆ ئه‌وانه‌یئەوانەی به‌ده‌وریدابەدەوریدا ده‌سوڕێنه‌وه‌ودەسوڕێنەوەو (طواف) ده‌كه‌ندەکەن و تیایدا ده‌مێننه‌وه‌ودەمێننەوەو (اعتكافاعتکاف) ده‌كه‌ندەکەن هه‌روه‌هاھەروەھا بۆ كڕنووشبه‌رانکڕنووشبەران و سووژده‌به‌رانسووژدەبەران.
* ماڵی دێرین (البيتالبیت العتيقالعتیق) : ﴿ثُمَّ لْيَقْضُوالْیَقْضُوا تَفَثَهُمْتَفَثَھُمْ وَلْيُوفُواوَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْنُذُورَھُمْ وَلْيَطَّوَّفُواوَلْیَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِبِالْبَیْتِ الْعَتِيقِ﴾الْعَتِیقِ﴾ سورەتی حەج، ئایەتی ٢٩، واتە؛ له‌وه‌ودوالەوەودوا با (ئیحرام بشکێنن)، هه‌روه‌هاھەروەھا وه‌فاوەفا بکه‌نبکەن بهبە نه‌زره‌کانیاننەزرەکانیان و جێبه‌جێیجێبەجێی بکه‌نبکەن و به‌ده‌وریبەدەوری ماڵی دێرین و به‌نرخیبەنرخی خوا (کهعبهکەعبە)دا، با (طواف) بکه‌نبکەن.
* مزگەوتی حەڕام (المسجد الحرام): ﴿يَا﴿یَا أَيُّهَاأَیُّھَا الَّذِينَالَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللّهِاللّھِ وَلاَ الشَّهْرَالشَّھْرَ الْحَرَامَ وَلاَ الْهَدْيَالْھَدْیَ وَلاَ الْقَلآئِدَ وَلا آمِّينَآمِّینَ الْبَيْتَالْبَیْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَیَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّن رَّبِّهِمْرَّبِّھِمْ وَرِضْوَانًا وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْیَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْصَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَتَعَاوَنُواْ عَلَىعَلَی الْبرِّ وَالتَّقْوَىوَالتَّقْوَی وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَىعَلَی الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَاللّھَ إِنَّ اللّهَاللّھَ شَدِيدُشَدِیدُ الْعِقَابِ﴾<ref>سورەتی مائیدە، ئایەتی ٢</ref>، واتە؛ ئه‌یئەی ئه‌وانه‌یئەوانەی باوه‌ڕتانباوەڕتان هێناوهھێناوە ده‌ستکاریدەستکاری دروشمه‌کانیدروشمەکانی خوا مه‌که‌نمەکەن و هه‌ڵیھەڵی مه‌وه‌شێننه‌وهمەوەشێننەوە (به‌تایبه‌تبەتایبەت دروشمه‌کانیدروشمەکانی حه‌جحەج و عه‌مره‌عەمرە) هه‌روه‌هاھەروەھا مانگه‌کانیمانگەکانی حه‌رامحەرام (کهکە: ڕجب، ذوالقعدة، ذوالحجة، محرم)ن، تێکی مه‌ده‌نمەدەن و ئه‌وئەو قوربانیه‌شقوربانیەش کهکە ده‌کرێتدەکرێت (مه‌رجه‌کانیمەرجەکانی مه‌شێوێننمەشێوێنن) و ئه‌وئەو ملوانکانه‌یملوانکانەی (ده‌کرێتهدەکرێتە ملی ئاژه‌ڵ،ئاژەڵ، کهکە نیشانه‌یهنیشانەیە بۆ ئه‌وه‌یئەوەی خاوه‌نیانخاوەنیان بڕیاریداوهبڕیاریداوە بکرێن به‌قوربانیبەقوربانی) لێی مه‌که‌نه‌وهمەکەنەوە و ڕێگهڕێگە له‌وانهلەوانە مه‌گرنمەگرن کهکە دێن بۆ (طواف)ی که‌عبه‌وکەعبەو له‌کاتێکدالەکاتێکدا به‌ئومێدیبەئومێدی فه‌زڵفەزڵ و ڕه‌زامه‌ندیڕەزامەندی خوان، کاتێک ئیحرام ده‌شکێنن،دەشکێنن، ئه‌وهئەوە بۆتان هه‌یهھەیە ڕاو بکه‌ن،بکەن، هه‌روه‌هاھەروەھا دوژمنایه‌تیدوژمنایەتی و ڕقه‌به‌رایه‌تیڕقەبەرایەتی که‌سانێککەسانێک کهکە نه‌یانهێشتنەیانھێشت کاتی خۆی (طواف)ی کهعبهکەعبە بکه‌ن،بکەن، مه‌که‌نهمەکەنە هۆیھۆی ده‌ستدرێژیدەستدرێژی و به‌رپاکردنیبەرپاکردنی ناخۆشی، یارمه‌تییارمەتی و کۆمه‌کییکۆمەکیی یه‌کتریەکتر بکه‌نبکەن له‌سه‌رلەسەر چاکه‌وچاکەو خواناسی، نه‌که‌ننەکەن یارمه‌تییارمەتی وکۆمه‌کیوکۆمەکی یه‌کتریەکتر بکه‌نبکەن له‌سه‌رلەسەر گوناهوگوناھو ده‌ستدرێژی،دەستدرێژی، لهلە خوا بترسن و پارێزکار بن، چونکهچونکە به‌ڕاستیبەڕاستی خوا زۆر به‌توندیبەتوندی تۆڵهتۆڵە ده‌سێنێتدەسێنێت.
* ماڵی پیرۆز (البيتالبیت المحرم): ﴿رَبَّنَا إِنِّيإِنِّی أَسْكَنْتُأَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِيذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَيْرِغَیْرِ ذِيذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَبَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُوالِیُقِیمُوا الصَّلَاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِيتَھْوِی إِلَيْهِمْإِلَیْھِمْ وَارْزُقْهُمْوَارْزُقْھُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْلَعَلَّھُمْ يَشْكُرُونَ﴾یَشْکُرُونَ﴾<ref>سورەتی ئیبراهیم، ئایەتی ٣٧</ref>، واتە؛ په‌روه‌ردگاراپەروەردگارا به‌ڕاستیبەڕاستی من هه‌ندێھەندێ لهلە وه‌چهوەچە و خێزانم لهلە دۆڵێکی وشکی بێ کشتوکاڵدا جێنشین کردووه،کردووە، له‌پاڵلەپاڵ ماڵهماڵە پیرۆزه‌که‌تدا،پیرۆزەکەتدا، لهلە پاڵ (بیت الحرام) دا، په‌روه‌ردگارا،پەروەردگارا، بۆیهبۆیە لێرهلێرە نیشته‌جێمنیشتەجێم کردن تا به‌چاکیبەچاکی نوێژو خواپه‌رستیخواپەرستی ئه‌نجامئەنجام بده‌ن،بدەن، جاداواکارم دڵی هه‌ندێكھەندێک له‌ولەو خه‌ڵکهخەڵکە که‌مه‌ندکێشکەمەندکێش بکه‌یتبکەیت بۆ لایان و لهلە ڕزق و ڕۆزی جۆراو جۆر به‌هره‌مه‌ندیانبەھرەمەندیان بکه‌یت،بکەیت، بۆئه‌وه‌یبۆئەوەی سوپاسگوزاری بکه‌نبکەن.
هەروەهاھەروەھا ناوێکی تری هەیەھەیە ئەویش (یەکەم ماڵە) لە سورەتی ئال عومراندا هاتووە،ھاتووە، ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍبَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِيلَلَّذِی بِبَكَّةَبِبَکَّةَ مُبَارَكًامُبَارَکًا وَهُدًىوَھُدًی لِّلْعَالَمِينَ‹96›فِيهِلِّلْعَالَمِینَ‹٩٦›فِیھِ آيَاتٌآیَاتٌ بَيِّـنَاتٌبَیِّـنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَإِبْرَاھِیمَ وَمَن دَخَلَهُدَخَلَھُ كَانَکَانَ آمِنًا وَلِلّهِوَلِلّھِ عَلَىعَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِالْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِإِلَیْھِ سَبِيلاًسَبِیلاً وَمَن كَفَرَکَفَرَ فَإِنَّ اللهاللە غَنِيٌّغَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ‹97›﴾الْعَالَمِینَ‹٩٧›﴾<ref>سورەتی ئال عیمران، ئایەتی ٩٦و٩٧</ref>، واتە؛ به‌ڕاستیبەڕاستی یه‌که‌میەکەم خانهخانە و ماڵ و مه‌نزڵگه‌یه‌کمەنزڵگەیەک کهکە بۆ خه‌ڵکیخەڵکی دانرا له‌سه‌رلەسەر زه‌ویزەوی (بۆ خواپه‌رستیخواپەرستی) ئه‌وه‌یهئەوەیە لهلە مه‌ککه‌دایه،مەککەدایە، کهکە پیرۆزهپیرۆزە و هیدایه‌تھیدایەت و ڕێنموویی به‌خشهبەخشە بۆ هه‌مووھەموو خه‌ڵکیخەڵکی جیهانجیھان. (96٩٦) له‌ولەو ماڵه‌داماڵەدا (کهعبهکەعبە) نیشانه‌ونیشانەو به‌ڵگه‌یبەڵگەی زۆر و ئاشکرا هه‌یه،ھەیە، کهکە یه‌کێکیانیەکێکیان شوێنی تایبه‌تیتایبەتی خواپه‌رستییخواپەرستیی ئیبراهیمه،ئیبراھیمە، هه‌روه‌هاھەروەھا ئه‌وه‌یئەوەی بچێتهبچێتە ناوی پێویستهپێویستە ئه‌مینئەمین و ئاسوده‌بێت،ئاسودەبێت، لهلە هه‌مووھەموو ده‌ستدرێژیه‌ک،دەستدرێژیەک، جا خوای گه‌وره‌شگەورەش بڕیاریداوهبڕیاریداوە له‌سه‌رلەسەر خه‌ڵکیخەڵکی حه‌جحەج و سه‌ردانیسەردانی (بیت الحرام) بکه‌نبکەن بهبە ته‌نهاتەنھا ئه‌وانه‌یئەوانەی کهکە توانای (دارایی و ته‌ندروستیانتەندروستیان) هه‌یه،ھەیە، جا ئه‌وه‌یئەوەی کهکە باوه‌ڕیباوەڕی نه‌هێناوه،نەھێناوە، ئه‌وهئەوە با بزانێت به‌ڕاستیبەڕاستی خوا بێ نیازهنیازە لهلە هه‌مووھەموو خه‌ڵکانخەڵکان (پێویستی بهبە چاکهچاکە و په‌رستنیپەرستنی که‌سکەس نیه‌نیە).
== شوێنی کەعبە ==
کەعبە ئەکەوێتە ناوەندی مزگەوتی حەڕامەوە، نزیکەی لە شێوەی شەش پاڵوودایە، و ئەڵێن ناوەندی گۆی زەوییە یان ئەکەوێتە ناوەڕاستی زەوییەوە و بەرزییەکەی پانزە مەترە و لە لای ڕۆژهەڵاتییەوەڕۆژھەڵاتییەوە دەرگایەک هەیەھەیە دوو مەتر لە زەوییەوە بەرزە، و چوار پایەی هەیەھەیە ئەوانیش پایەی ڕەش و صایەی شامی و پایەی یەمانی و پایەی عێراقی.
== بنیاتنانی کەعبە ==
بە بیروباوەڕی [[موسڵمانان]]، بۆ یەکەم جار کەعبە لەلایەن [[فریشتە لە ئیسلامدا|فریشتەکانەوە]] بنیاتنراوە، و گێڕانەوە مێژووییەکان ئاماژە بەوە ئەکەن، کەعبە ١٢ جار بنیات نراوە بە درێژایی میژوو، و ئەمانەی خوارەوەش ناوی بنیاتنەرەکانن؛
فریشتە و [[ئادەم]] و شیت کوری ئادەم و [[ئیبراهیمئیبراھیم]] و [[ئیسماعیل]] و عەمالیقەکان و جرهمجرھم و قوسەی کوری کیلاب و [[قوڕەیش]] و عەبدوڵڵا کوری زوبەیر ساڵی ٦٥ک، حەجاج کوری یوسف ساڵی ٧٤ک و سوڵتان [[موڕادی چوارەم]] ساڵی ١٠٤٠ک.
== سەرچاوەکان ==
<references/>
* ویکی عەرەبی
[[پۆل:شوێنە پیرۆزەکان لە ئیسلامدا]]
[[he:כעבה]]
[[hi:काबा]]
[[hr:KaabaĆaba]]
[[hu:Kába szentély]]
[[ia:Kaaba]]
| 