ماد: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

 

ماد ناوی وڵاتێکە کە ئەو خەڵکەی بە ماد ئەناسرێن لەوێ گیرسانەوە. وڵاتی ماد دوو بەش بوو. [[ئازەربایجان]]ی ئێستای ئێران و بەشێک لە تورکیەی ئێستا [[مادی بچووک]] و بەشێک لە [[عێراق]] و پارێزگاکانی [[پارێزگای کوردستان|کوردستان]] و [[پارێزگای ھەمەدان|ھەمەدان]] و [[پارێزگای کرماشان|کرماشان]] و [[پارێزگای لوڕستان|لۆڕستانی]] ئێستا مادی گەورە بوون. پایتەختی ماد لە ڕابردوودا [[ھەگمەتانە]]‌ بووە دوایی بە [[ئەکباتان]] ناوی گۆڕدرا. ئەو قەومە لە کوێستانەکان گیرسانەوە و لە بەرد [[مس]]، [[ئاسن]]، [[نۆقرە]] و [[زێڕ]] و [[مەڕمەڕ]]یان بەدەست ئەھێنا. لە تەختاییەکانیشدا [[کشت‌وکاڵ|کشت‌وکاڵیان]] ئەکرد.

سنوورى خاکى ماد لە باکوورەوە ڕووبارى "ئاراس"و لوتکەکانى چیاى ئەلبورز لە خوارووى دەریاى خەزەر ،

لەڕۆژهەڵاتەوە دەشت شۆرەکاتەکانى دەشتى "کویر"و لە ڕۆژئاواو خواروەوە زنجیرە چیاکانى زاگرۆسە و لە کەنارى خوارووى دەریاچەى ورمێ و