کی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب -Haryad پەڕەی چی (وشەیەکی چینی)ی بە بێ بەجێھشتنی ڕەوانەکەرێک گواستەوە بۆ کی: ناوی شیاوتر
+ باشترکردن
 
ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Qi 3 forms.jpg|وێنۆک|چەپ]]
'''چیکی''' لە کولتوری نەریتی [[چین]]ی و کایەی کولتووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیادا، ھەروەھایان '''''qiچی''' یانبوارێکی '''ch'i'''''<ref>{{citeوزەی web|title=qiناوەیە {{!}}یان Definitionسەرچاوەیەکی &ھێزە Factsلە {{!}}کلتووری Britannica|url=https://wwwچینیدا.britannica.com/topic/qi-Chinese-philosophy|publisher=www.britannica.com|language=en}}</ref> پێی وایە کە بەشێکی ھێزی ژیانی ھەموو بوونەوەرێکی [[ئۆرگانیزم|زیندوو]] بێت. ئەم وشەیە لە [[زمانی کۆری|زمانی کۆریدا]]دا بە '''gi''' و لە [[زمانی ژاپۆنی|زمانی ژاپۆنیدا]]دا بە '''ki''' دەخوێندرێتەوە. ''چی'' بەزۆری وەک وزەی ژیانیژیان یان بە سادەیی بە «وزە» وەرگێڕدراوە و وەرگێڕانی وشەیی وەک ''ھەوا'' و ''ھەناسە و ھەڵم'' بۆ کراوە. ''چی'' بنەمای بنەڕەتییە لە پزیشکیپزیشکیی نەریتی چینی و لە [[ھونەرە جەنگییەکانی چین|ھونەرە جەنگییەکانی چینیدا]]. پراکتیزەکردنی چاندن و ھاوسەنگکردنی چی پێی دەوترێت چی گۆنگ.
 
باوەڕدارانی چی وەک ھێزێکی ژیانی وەسفی دەکەن کە دەبێت ڕەوتی بێ بەربەست بێت بۆ تەندروستی. چی چەمکێکی [[زڕزانست|ساختەی زانستی]] پشتڕاستنەکراوە<ref>{{cite web|title=Your Body's Alleged Energy Fields|url=https://skeptoid.com/episodes/4411|publisher=Skeptoid}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Lee|first=M. S.|last2=Pittler|first2=M. H.|last3=Ernst|first3=E.|date=2008-04-10|title=Effects of reiki in clinical practice: a systematic review of randomised clinical trials: Effects of reiki in clinical practice|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1742-1241.2008.01729.x|journal=International Journal of Clinical Practice|language=en|volume=62|issue=6|pages=947–954|doi=10.1111/j.1742-1241.2008.01729.x}}</ref> و پەیوەندی بە چەمکی وزەی بەکارھێنراو لە زانستدا نییە (وزە خۆی چەمکێکی زانستی جێھێڵدراو). مێژوونووسی پزیشکی لە چین، پاوڵ یو. ئۆنسکۆڵد دەشڵێت «ھیچ بەڵگەیەک نییە بۆ چەمکی 'وزە'- چ بە مانای فیزیکی توند یان تەنانەت بە مانایەکی ئاخاوتنیتر- لە ھیچ شوێنێکی تیۆری پزیشکی چینیدا.»
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/کی»