کی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''چی''' لە کولتوری نەریتی [[چین]]ی و کایەی کولتووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیادا، ھەروەھا '''''qi''' یان '''ch'i'''''<ref>{{cite web|title=qi {{!}} Definition & Facts {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/qi-Chinese-philosophy|publisher=www.britannica.com|language=en}}</ref> پێی وایە کە بەشێکی ھێزی ژیانی ھەموو بوونەوەرێکی [[ئۆرگانیزم|زیندوو]] بێت. ئەم وشەیە لە [[زمانی کۆری|زمانی کۆریدا]] '''gi''' و لە [[زمانی ژاپۆنی|زمانی ژاپۆنیدا]] '''ki''' دەخوێندرێتەوە. چی بەزۆری وەک وزەی ژیانی یان بە سادەیی بە «وزە» وەرگێڕدراوە و وەرگێڕانی وشەیی ''ھەوا'' و ''ھەناسە و ھەڵم''. چی بنەمای بنەڕەتییە لە پزیشکی نەریتی چینی و لە [[ھونەرە جەنگییەکانی چین|ھونەرە جەنگییەکانی چینیدا]]. پراکتیزەکردنی چاندن و ھاوسەنگکردنی چی پێی دەوترێت چی گۆنگ.