کلاسیزم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ھێڵی ٢٦:
==سەرچاوەکانی کلاسیزم==
دەستوور و بنەماکانی کلاسیزم لە چەندین سەرچاوەی [[ئێستەتیک]]ییەوە، کە خۆربەیان سەرچاوەی یۆنانی کۆنن، هەڵێنجراون :
#١- هونەری شێعر (poetica) نووسینی [[ئەرەستوو]] (٣٢٢-٣٨٤ پ.ز)
 
#٢- هەنەری شێعر، نووسراوەی [[هۆراس]] (Horace) (٦٥-٦٨ پ.ز)
 
ئەرەستوو و هۆراس لەم دوو شاکارەی خۆیاندا بنەما و دەستوورەکانی کلاسیزمیان داڕشتبوو. [[ئیتالیاییەکان]] لە سەدەی ١٥ و ١٦مدا چەندین جار ئەم دوو شاکارەیان لە یۆنانییەوە وەرگێراوەتە سەر زمانی ئیتالیایی، ئەمەش بووە هۆی بڵاوبوونەوەی بنەماکانی کلاسیزم .
لە هەمان کاتدا، نووسەرانی مەزنی گریک و رۆمان(پێش لە دایکبوونی مەسیح) وەک: [[ئەسکیلۆس]]، [[ئۆریپید]]، [[هۆمیرۆس]]... سەرچاوەیەکی دیکەی کلاسیزمی ئەورووپیی بوون
کە لە لایەن نووسەرانی ئەورووپای سەردەمی [[رێنێسانس]]ەوە، تەنانەت هەر لە پێشتریشەوە لاساییان دەکرایەوە. تەنانەت هەندێ رەخنەگر وای دەبینن کە ئەدەبیاتی سەردەمی گریک (سەردەمی یۆنان و رۆمانی دێرین) بە کلاسیزمی کۆن دادنرێت، ئەو کلاسیکەی دواتری ئەورووپاش کلاسیزمینوێیەکلاسیزمی نوێیە.
 
#٣- بەرهەمەکانی نووسەرانی سەردەمی رێنێسانس (Rennaissance) لە ماوەی سەدەی ١٥م و ١٦مدا، هەروا بەرهەمی نووسەرانی [[بزووتنەوەی رۆشنگەری]] (Enlightenment) لە کۆتایی سەدەی ١٧ تا کۆتایی سەدەی ١٨م، بوونە چەند سەرچاوەگەلێکی دیکەی کلاسیزم. بەتایبەتیش کاتێ لە ساڵی ١٦٧٤دا رەخنەگری فەرەنسی، نیکۆڵا بوالۆ (١٦٣٦-١٧١١) کتێبە گرنگەکەی خۆی ([[هونەری شێعر]] Art Poethique)ی بڵاوکردەوە و دەستوور و بنەماکانی کلاسیزمی تێدا شی کردەوە و چەسپاندنی؛ توانی گیانێکی هاوچەرخانە بە ڕێبازەکە بدات و کتێبەکەی وەک سەرچاوەیەکی تیۆریی گرنگی کلاسیزم پێسکەش بکات.
 
==دەستوور و یاساکانی کلاسیزم==
# لاساییکردنەوەی سروشت