شێرپەنجە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
No edit summary
ھێڵی ١:
[[شێرپەنجە]] بە نەخۆشی ترسناک ناسراوە. شێرەپەنجە ساڵانە زۆرێک لە خەڵک دەکوژێت لە ھەموو جیھان، بەڵام ھەوڵێکی دڵ خۆشکەر ھەیە، چەندان ملیۆن لەخەڵکی شێرەپەنجەیان ھەیە و ھێشتاش لە ژیان ماون.
[[پەڕگە:Big Liver Tumor.JPG|thumb|پزیشکان لەکاتی دەرهێنانی جگەری مرۆڤێک کەتووشی شێرپەنجەی جگەر بووە]]
[[شێرپەنجە]] بە نەخۆشینەخۆشیی ترسناک ناسراوە. شێرەپەنجەشێرپەنجە ساڵانە زۆرێک لە خەڵک دەکوژێت لە ھەموو جیھان، بەڵام ھەوڵێکی دڵ خۆشکەر ھەیە، چەندانچەند ملیۆن لەخەڵکی شێرەپەنجەیانشێرپەنجەیان ھەیە و ھێشتاش لە ژیان ماوندەژین.
==دەربارەی شێرپەنجە==
===شێرەپەنجە چیە===
شێرەپەنجە یەک نەخۆشی نیە. زیاتر لە ١٠٠ جۆری جیاواز دەگرێتەوە کە ھەموو بەشەکانی لەش ئەگەری تووشبوونیان ھەیە پێیەوە لە هەموو لەشی مرۆڤێکدا هەیە. بەڵام ھەموو جۆرەکانی شێرەپەنجە یەک سیفەتی وەک یەکیان ھەیە ئەویش بریتیە لە ئەو خانەیەیەی کە تووشی شێرەپەنجە دەبێت کۆنتڕۆڵیان لەدەست دەدەن.
 
==دەربارەیلەمەڕ شێرپەنجە==
ھەموو بوونەوەرێکی زیندوو لە خانە پێکھاتووە. لەشی مرۆڤێکی پێگەیشتوو بە نزیکەی سی ترلیۆن خانەی ھەیە. خانەکان زیاد دەبن بە دابەش بوون. لە لەشی ھەر مرۆڤێکی پێگەیشتوو لە ھەر خولەکێک ٢٥ میلۆن خانە دابەش دەبن. ئا بەم شێوەیە لەش خۆی سارێژ دەکات.
===شێرپەنجە چییە===
شێرەپەنجە یەکشێرپەنجە نەخۆشی نیەنdیە. زیاتر لە ١٠٠ جۆری جیاواز دەگرێتەوە کە ھەموو بەشەکانی لەش ئەگەری تووشبوونیان ھەیە پێیەوە لە هەموو لەشی مرۆڤێکدا هەیە. بەڵام ھەموو جۆرەکانی شێرەپەنجەشێرپەنجە یەک سیفەتی وەک یەکیان ھەیە ئەویش بریتیە لە ئەو خانەیەیەی کە تووشی شێرەپەنجەشێرپەنجە دەبێت کۆنتڕۆڵیان لەدەست دەدەن.
 
ھەموو بوونەوەرێکی زیندوو لە خانە پێکھاتووە. لەشی مرۆڤێکی پێگەیشتوو بە نزیکەی سی ترلیۆن خانەی ھەیە. خانەکان زیاد دەبن بە دابەش بوون. لە لەشی ھەر مرۆڤێکی پێگەیشتوو لە ھەر خولەکێک ٢٥ میلۆن خانە دابەش دەبن. ئا بەم شێوەیە لەش خۆی سارێژ دەکات.
ھەندێک جار خانەیەک لە ژێر کۆنتڕۆلی لەش دەردەچێت و بەردەوام دابەش دەبێت بە زۆری، ئەمە پێی دەوترێت شێرەپنجە "خانەی نا تەندروست" کە بەبێ کۆنتڕۆڵ گەشە و زیاد بوون دەکات کە پێیان دەوترێن خانەی شێرەپەنجەیی.
[[پەڕگە:Thorax pa peripheres Bronchialcarcinom li OF markiert.jpg|thumb|وێنەی کەسێکی تووشبوو بە شێرپەنجەی سیەکان]]
===بۆچی شێرەپەنجە مەترسیدارە===
 
ھەندێک جار خانەیەک لە ژێر کۆنتڕۆلی لەش دەردەچێت و بەردەوام دابەش دەبێت بە زۆری، ئەمە پێی دەوترێت شێرەپنجە "«خانەی نا تەندروست"ناتەندروست» کە بەبێ کۆنتڕۆڵ گەشە و زیاد بوون دەکات کە پێیان دەوترێن خانەی شێرەپەنجەییشێرپەنجەیی.
کاتێک خانەی شێرەپەنجەیی دابەش دەبن، تۆپەڵە دروست دەکان پێیان دەوترێت ئاوسان یاخود گرێ. ئەم ئاوسانانە کاریگەریان ھەیە لەسەر کارەگرنگەکانی لەش. بۆ نموونە شێرەپەنجەی سیەکان کاردەکەنە سەر ھەناسەدان، یاخود شێرەپەنجەی گەدە کاردەکاتە سەر ھەرسکردنی خۆراک.
[[پەڕگە:Thorax pa peripheres Bronchialcarcinom li OF markiert.jpg|thumb|وێنەی کەسێکی تووشبوو بە شێرپەنجەی سیەکانسییەکان]]
 
===بۆچی شێرەپەنجەشێرپەنجە مەترسیدارە===
جگە لەمەش خانەی شێرەپەنجەیی دەتوانن بڵا ببنەوە لە جێگایەکی لەش بۆ یەکەی تر، ئا بەم شێوەیە ئاوسانی تر دروست دەبێت. بەڵام ھەموو جۆرێکی شێرەپەنجە بەربڵاو نین، ئەوانەی توانای بڵاو بوونەوەیان ھەیە زۆر مەترسیدارن.
کاتێک خانەی شێرەپەنجەییشێرپەنجەیی دابەش دەبن، تۆپەڵە دروست دەکان پێیان دەوترێت ئاوسان یاخود گرێ. ئەم ئاوسانانە کاریگەریان ھەیە لەسەر کارەگرنگەکانی لەش. بۆ نموونە شێرەپەنجەیشێرپەنجەی سیەکان کاردەکەنە سەر ھەناسەدان، یاخود شێرەپەنجەیشێرپەنجەی گەدە کاردەکاتە سەر ھەرسکردنی خۆراک.
 
جگە لەمەش خانەی شێرەپەنجەییشێرپەنجەیی دەتوانن بڵا ببنەوە لە جێگایەکی لەش بۆ یەکەی تر، ئا بەم شێوەیە ئاوسانی تر دروست دەبێت. بەڵام ھەموو جۆرێکی شێرەپەنجەشێرپەنجە بەربڵاو نین، ئەوانەی توانای بڵاو بوونەوەیان ھەیە زۆر مەترسیدارن.
 
===پزیشکان چۆن شێرەپەنجەشێرپەنجە چارەسەر دەکەن===
باشترین چەک دژی شێرەپەنجەشێرپەنجە بریتیە لە دەستنیشان کردنی شێرەپەنجەشێرپەنجە لە قۆناغی زوویی پێش ئەوەی زۆر گەشە بکات. پشکنینی پێشینەی ناو بەناوە لە لایەن پزیشکەوە یارمەتی زوو دەستینشان کردنی شێرەپەنجەیشێرپەنجەی دەدات. ئەوانەی کە تووشی شێرەپەنجەشێرپەنجە دەبن بەڵام زوو دەستنیشان دەکرێن ئەوا دەتوانن بژین.
 
ھەندێک جۆری شێرەپەنجەشێرپەنجە دەتواندرێت بە نەشتەرگەری لاببردرێت. ھەندێکی تریان پێویستیان بە چارەسەری کیمیایی و تیشکی ھەیە، زۆر بەداخەوە ئەم چارەسەریانە دەبنە ھۆی تێکشکاندنی خانەی تەندروستیش نەک تەنھا خانەی شێرەپەنجەییشێرپەنجەیی.
باشترین چەک دژی شێرەپەنجە بریتیە لە دەستنیشان کردنی شێرەپەنجە لە قۆناغی زوویی پێش ئەوەی زۆر گەشە بکات. پشکنینی پێشینەی ناو بەناوە لە لایەن پزیشکەوە یارمەتی زوو دەستینشان کردنی شێرەپەنجەی دەدات. ئەوانەی کە تووشی شێرەپەنجە دەبن بەڵام زوو دەستنیشان دەکرێن ئەوا دەتوانن بژین.
 
ھەندێک جۆری شێرەپەنجە دەتواندرێت بە نەشتەرگەری لاببردرێت. ھەندێکی تریان پێویستیان بە چارەسەری کیمیایی و تیشکی ھەیە، زۆر بەداخەوە ئەم چارەسەریانە دەبنە ھۆی تێکشکاندنی خانەی تەندروستیش نەک تەنھا خانەی شێرەپەنجەیی.
 
 
===چۆنیەتی خۆپاراستن===
ڕێگایەکەی دڵنیا نیە بۆ خۆپاراستن، بەڵام ھەندێک شت ھەن ئەگەر ئەنجام بدرێت ئەوا مەترسی ڕوودانی شێرپەنجە کەم دەکەنەوە؛ وەک وازھێنان لە جگەرەکێشان، ئەو کەسانەی جگەرە دەکێشن مەترسی تووشبوونیان بە شێرەپەنجەیشێرپەنجەی سییەکان ٢٠ جار زیاترە وەک لەو کەسەی کە جگەرە ناکێشێت.
 
خۆراکی تەندروست؛ خۆراکی دەوڵەمەند لە چەوری تێر و گۆشتی سوور کەم بکرێتەوە، مەترسی ڕوودانی شێرەپەنجەشێرپەنجە کەم دەکاتەوە.
ڕێگایەکەی دڵنیا نیە بۆ خۆپاراستن، بەڵام ھەندێک شت ھەن ئەگەر ئەنجام بدرێت ئەوا مەترسی ڕوودانی شێرەپەنجە کەم دەکەنەوە؛ وەک
 
زۆربەی شێرەپەنجەکانیشێرپەنجەکانی پێست بە ھۆی زۆر بەرکەوتن بە تیشکی خۆرەوە دروست دەبن. بۆیە خۆپاراستن لە بەرکەوتن لە تیشکی خۆر کە دەبێتەھۆی سووتانی خۆری، ئەوا مەترسی ڕوودانی شێرەپەنجەیشێرپەنجەی پێست کەم دەکاتەوە.
وازھێنان لە جگەرەکێشان، ئەو کەسانەی جگەرە دەکێشن مەترسی تووشبوونیان بە شێرەپەنجەی سییەکان ٢٠ جار زیاترە وەک لەو کەسەی کە جگەرە ناکێشێت.
 
خۆراکی تەندروست؛ خۆراکی دەوڵەمەند لە چەوری تێر و گۆشتی سوور کەم بکرێتەوە، مەترسی ڕوودانی شێرەپەنجە کەم دەکاتەوە.
 
زۆربەی شێرەپەنجەکانی پێست بە ھۆی زۆر بەرکەوتن بە تیشکی خۆرەوە دروست دەبن. بۆیە خۆپاراستن لە بەرکەوتن لە تیشکی خۆر کە دەبێتەھۆی سووتانی خۆری، ئەوا مەترسی ڕوودانی شێرەپەنجەی پێست کەم دەکاتەوە.
 
== سەرچاوە ==
Line ٤٠ ⟶ ٣٣:
[[پۆل:نەخۆشییەکان]]
 
 
{{Link GA|zh}}
{{Link FA|hu}}
[[af:Kanker]]
[[ar:سرطان]]
Line ٦٥ ⟶ ٥٥:
[[et:Vähk (haigus)]]
[[el:Καρκίνος]]
[[en:Cancer]]
[[es:Cáncer]]
[[eo:Kancero]]