زەوی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''زەوی''' (ھێما: [[file:Earth symbol (fixed width).svg|16px|🜨]]; ھەروەھا: '''زەوین'''، '''زەمین'''، '''ئەرد''') ناوی ئەو [[ھەسارە]]یەیە کە ئێمەی لە سەرە. زەوی لە [[خولگە]]یەکی بڕگە ناتەواو بە دەوری [[خۆر]] دەخولێتەوە و سێیەمین ھەسارەی نزیکە لە خۆرە. زەوی پێکھاتووە لە سلیکۆن و ئۆکسجین و چەند مادەیەکی کانزایی تر و زۆربەی ڕوەکەی بە ئاو داپۆشراوە کە شوێنی ژیانی زیاتر لە هەشتھەشت ملیار مرۆڤ و ملیۆنان زیندەوەری دیکەیە. زەوی [[مانگ]]ێکی ھەیە کە بڕوا وایە لە زەریای ھێمنەوە جیا بووبێتەوە{{ژێدەر پێویستە}}کە قەبارەکەی یەک لەسەر چل و نۆ ئەوەندەی زەوییە و لە ماوەی ٢٣ کاتژمێر و ٥٥ خولەک و ٤ چرکە جارێک بە دەوری خۆیدا دەخولێتەوە و لەماوەی ٣٦٥٫٢٥٦٣٦٣٠٠٤ ڕۆژدا جارێک بە دەوری خۆردا دەسوڕێتەوە.<ref>https://astronomy.com/news/2019/06/whats-so-special-about-our-moon-anyway</ref> ھەڵبەت سووڕانەوەی ھەموو ھەسارەکانی دیکەش لە ماوەیەکی جیاوازدا دەسوڕێنەوە لەبەر دووری و نزیکییان لە خۆرەوە چونکە تا نزیکتر بێت دەبێت زووتر بخولێتەوە چونکە ھێزی کێشکردنی خۆر ڕای دەکێشێت بۆ خۆی و بڕوا وایە تەمەنی ٤٫٥ ملیار سال بەر لە ئێستا دروست بووبێت و زەوی لە پێنج چین پێکھاتووە. بە بۆنەی ئەو مەرجانەی لە کاکێشانی ڕێگای شیریدا ھەن کە پێکھاتووە لە ٢٠٠ ملیار ئەستێرە کە ٦٠٠٠ ملیاریان ئەگەری بوونی ژیانیان لەسەرە.