حکوومەت: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب بۆت: چاکسازیی ڕەوانەکەرەکان
ب بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Government}}
ھێڵی ٣:
 
 
'''حکوومەت''' یان '''میری''' (لە عەرەبییەوە: ''{{نووسەی عەرەبی|حکومة}}''؛ بە واتای ''فەرمانڕەوایی'' دێتەوە<ref>فەرھەنگی فارسی بە کوردیی زانستگای کوردستان لە بەرامبەر وشەی ''حکومت''‌دا وای نووسیوە: فەرمانڕەوایی، دەزگایەکی دەوڵەتی کە بەسەر وڵات یان ناوچەیەکدا فەرمان دەدا.</ref><ref name="ehmed_sebanî"/>) بە [[ڕێکخراوە]] یان بنکەیەک دەوترێ کە بەھۆیەوە یەکەی سیاسی بتوانێ [[دەسەڵات|دەسەڵاتی]] خۆی بخاتە کار و دەست بگرێ بەسەر [[سیاسەت ڕێژییسیاسەتڕێژیی گشتی|سیاسەتڕێژیی گشتیدا]] و زاڵ بێ بەسەر کردەوەی ئەندامان یان گوێڕایەڵان و بەرفەرمانانی خۆیدا.<ref>واتاکانی وشەی government (= حکوومەت) لە چەندین فەرھەنگی زمانی ئینگلیزیدا: [http://dictionary.reference.com/browse/government dictionary.reference.com]</ref><ref>[http://ku.wiktionary.org/wiki/hikûmet سەروشەی "hikûmet" لە ویکیفەرھەنگی کوردیدا]</ref> وشەکانی حکوومەت و [[دەوڵەت]] زۆر بە یەکترین نزیکن، بەڵام چەمکی حکوومەت لە ھەندێک دەوڵەتدا بەرھەستتر و بەرچاوترە. لە کۆمەڵگە سەرەتایییەکاندا، ڕێکخراوە حکوومەتییەکان بەدی ناکرێن، بەڵام دەبینرێ کە لە دنیای ئەمڕۆدا حکوومەت جیاوازە و ڕۆژبەڕۆژ بەرەو ئاڵۆزبوونی زیاتر دەچێ.<ref name="ehmed_sebanî">ئەحمەد شەبانی، فەرھەنگی زانستی سیاسی، بڵاوگەی زانستگای کوردستان، ٢٠١٠، لاپەڕەکانی ١٠٩ و ١١٠</ref>
 
== ئەرکەکانی حکوومەت ==
ھێڵی ١٦:
[[پەڕگە:Forms_of_government_2021.svg|وێنۆک|300px|شێوەی حکوومەتەکان لە سەرانسەری جیھاندا کە بە ڕەنگ نیشاندار کراون. بۆ ئەوەی بزانی مەبەست لە ھەر ڕەنگێک چ شێوازێکی فەرمانڕەوایییە، لەسەر ئەم وێنەیە کلیک بکە.]]
 
* [[بشێوەخوازی]] یان [[ئەنارکیزم|ئانارکیزم]] - [[فەلسەفەی سیاسی|فەلسەفەیەکی سیاسی]] کە [[دەوڵەتی سەروەر|دەوڵەت]] بە ناپێویست، پڕزیان، یان لانی کەم بە نەخوازراو دەزانێ و ھۆگری [[کۆمەڵگەی بێدەوڵەوت|کۆمەڵگەیەکی بێدەوڵەوتە]].
* [[دەسەڵاتخوازی]] - حکوومەتگەلی دەسەڵاتخواز جەخت لەسەر [[دەسەڵات|دەسەڵاتی]] دەوڵەت لە کۆمار یان کۆمەڵگە دەکەن. دەسەڵاتخوازی سیستەمێکی سیاسییە کە تێیدا فەرمانڕەواکان بەبێ [[ھەڵبژاردن]] دەسەڵاتیان گرتۆتە دەست، بەڵام زیاتر وایە کە ئەو فەرمانڕەوایانە ڕێگە بە ھەندێک لە ئازادییەکانی تاکەکەس دەدەن.
* [[کۆمۆنیزم]] - پێکھاتەیەکی سیاسی-کۆمەڵایەتییە کە ھەوڵ بۆ دروستکردنی کۆمەڵگەیەکی بێدەوڵەت و [[چینیچین کۆمەڵایەتی(کۆمەڵناسی)|بێچین]] دەدا کە ھەموو ئەندامانی ھاوبەش بن لە خاوەنایەتیی ساماندا.
* [[پادشایی]] - تەنیا یەک کەس بە پێی میکانیسمی [[میراتبەری]] فەرمانڕەوایی دەکا کە ئەوەشی بە میرات پێ گەیشتووە و چاوەڕوان دەکرێ ئەویش بە میرات بیدا بە میراتبەرانی.
* [[دیموکراسی]] - حکوومەت بە ھەڵبژاردن دەستنیشان دەکرێ، ھەڵبژاردنێک کە زۆرینەی خەڵک بۆیان ھەبێ بەشداریی تێدا بکەن.
ھێڵی ٣٦:
==سەرچاوەکان==
{{reflist}}
{{پۆلی کۆمنز|Government}}
 
 
 
[[پۆل:دامەزراوە حکوومییەکان]]