ئەیالەتی کوردستان
ئەیالەتی کوردستان (بە تورکیی عوسمانی: ایالت کردستان)یەکێک لە ئەیالەتەکانی ئیمپراتۆرییەتیی عوسمانی بوو. یەکەم جار بوو کە عوسمانییەکان زاراوەی «کوردستان»ی بەکارھێنا بۆ ئاماژەکردن بە ناوچەیەکی ئۆتۆنۆم لە جیاتی ناوچەیەکی جوگرافی. پارێزگایەکی کورتخایەن بوو بەو پێیەی تەنھا ٢١ ساڵ بەردەوام بوو، لە نێوان ساڵانی ١٨٤٦ بۆ ١٨٦٧. ئەمجارەیان لەبەر ئەوە بوو کە ھیچ فەرمانڕەوایەکی بەھێزی کوردی ئامادە نەبوو فەرمانڕەوایی بکات. بووە ھۆی سەرھەڵدانی شێخەکانی ئایینی سەر بە فەرمانی دەروێشی نەقشبەندی و قادریە، یان تەریقە. دوای ئەوەی بەدیرخان بەگ شکستی ھێنا و ڕەوانەی ئەستەنبوڵ کرا، دروست بوو.[١][٢]
| ئەیالەتی کوردستان | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ١٨٤٦–١٨٦٧ | |||||||||
| ناوەند | ئامەد | ||||||||
| مێژوو | |||||||||
| مێژوو | |||||||||
• دامەزراندن | ١٨٤٦ | ||||||||
• ھەڵوەشاندن | ١٨٦٧ | ||||||||
| |||||||||
| ئەمڕۆ بەشێک لە |  تورکیا | ||||||||
ئییالێتەکە سەرەتا ناوچەی میرنشتی بۆتان گرتەوە، بەڵام وردە وردە فراوانتر بوو، و لە فراوانترین درێژبوونەوەیدا ناوچەکانی دیاربەکر ئیالێت و ناوچەکانی دەوروبەری وان و ھەکاری و موش و ھەروەھا قەزاکانی بۆتان و ماردین و… سیزرێ. لە نێوان ساڵانی ١٨٤٧ بۆ ١٨٦٧، لەلایەن حکوومەتی ناوەندی عوسمانییەوە بەڕێوەدەبرا و ساڵانە ٨٠ ھەزار پیاستری پێدەدرا، کە زیاترە لە ئیالەتی مووسڵ. لە ساڵی ١٨٦٧دا ھەڵوەشایەوە و ڤیلایەت دیاربەکر جێگەی گرتەوە. لە ماوەی بوونیدا دوازدە حاکمی جیاوازی بینی کە یان نازناوی موسیر یان وەزیز ھەبوو.[٣][٤][٥][٦][٧]
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ Yadirgi, Veli (3 August 2017). The Political Economy of the Kurds of Turkey. ISBN 978-1-107-18123-6.
- ^ Özoğlu, Hakan (2004). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries (بە ئینگلیزی). SUNY Press. pp. 60–63. ISBN 978-0-7914-5993-5.
- ^ Ozoglu, Hakan (2004-02-12). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries (بە ئینگلیزی). SUNY Press. pp. 62–63. ISBN 978-0-7914-5993-5.
- ^ Aydın, Suavi; Verheij, Jelle (2012). Jorngerden, Joost; Verheij, Jelle (eds.). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915. Brill. p. 18. ISBN 9789004225183.
- ^ Özoğlu, Hakan (2004), p.61
- ^ Özök-Gündogan, Nilay (2012). Jorngerden, Joost; Verheij, Jelle (eds.). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915. Brill. p. 186. ISBN 9789004225183.
- ^ Özoğlu, Hakan (2004), pp.61–62
