ئاراسباران (ناوچە)

ئاراسباران ناسراو بە قەرەداغ (بە فارسی: ارسباران)، ناوچەیەکی شاخاوی فراوانە کە لە قوشە داغ لە باشووری ئەھارەوە دەست پێدەکات و تا ڕووباری ئاراس لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات درێژ دەبێتەوە لە ئێران. ناوچەکە لە باکوورەوە بە ڕووباری ئاراس و لە ڕۆژھەڵاتەوە لە ناوچەی مەشکین شەھر و موغان و لە باشوورەوە بە دەڤەری سەراو و لە ڕۆژاوا بە قەزای تەورێز و مەرەند بەستراوەتەوە.

ئاراسباران
IUCN protected areas category	IUCN category V: Protected Landscape/Seascape
وڵات	ئێران
دابەشکاریی کارگێڕی	پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات
پۆتانی شوێن	٣٨°٤٤′٢٤″N ٤٦°٤٢′٠″E
ئەندامی	Man and the Biosphere Programme
باری کەلەپووری	Tentative World Heritage Site
ڕووبەر	٧٢٤٫٦ ھەکتار
پێوەری کەلەپووری جیھانی	(vii)، (viii)، (ix)، (x)
UNESCO Biosphere Reserve URL	http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/ecological-sciences/biosphere-reserves/asia-and-the-pacific/islamic-republic-of-iran/arasbaran/
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

دیمۆگرافی

لە دوای شەڕی ڕووسیا و ئێران (١٨٠٤–١٨١٣) بەشێکی بەرچاو لە دانیشتووان وەک کۆچەر ژیاون. ھۆزە سەرەکییەکان بریتی بوون لە؛ چەلەبیانلو ١٥٠٠ ڕەشماڵ و، قەرەچۆڕلو ٢٥٠٠، حاجیعەلیلو ٨٠٠، بەگدیللو ٢٠٠، و گرووپە بچووکە جۆراوجۆرەکان ٥٠٠. لەو کاتەدا ئاھەر کە ٣٥٠٠ کەسی تێدابوو، تاکە شاری قەرەداغ بوو. لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا خێڵەکان بەرەبەرە نیشتەجێبوون لە ساڵی ١٩٢٠ زیاتر لە چوار سەد گوند ھەبوون، کەمتر لە سی گوندیان دانیشتووانەکەی ئەرمەنی بوون؛ بەڵام شێوازی ژیانی کۆچەری تا ئێستا ماوە. دانیشتووانی کۆچەر لە ئێستادا نزیکەی ٣٦٠٠٠ کەسن، مەزەندە کراوە و جیاوازییەکی بەرچاوی لەگەڵ ٣٠٠٠٠ کەس لە ساڵی ١٩٦٠دا ھەیە

زمانی ئاخاوتن

زمانی قسەکردنی زۆرینەی دانیشتووانەکەی ئازەرییە. زۆربەی دانیشتووان زمانی فارسی دەزانن کە زمانی فەرمیی ئێران و تاکە زمانی پەروەردەیە. پێشتر بەشێک لە کوردانی چەبلەبیان و قەرەچۆر بە کورمانجی دەدوان و ئازەرییەکان پێیان دەگوتن: دیل بیلمەز. واتە ئەوانەی زمانی ئێمە نازانن. ئێستا ئەوانیش ھەر بە تورکیی دەدوێن. زمانی تاتی لە ھەندێک ناوچەدا باوە بە تایبەت لە کارینگان و دێھاتەکانی دەوروبەر.

پێشانگا

شاخی تەم و مژاوی قەرەداغ

خۆراوابوون و ئاوی ئاراس

قەڵای بابەک، نزیک کەلیبەر

گۆڕی شێخ شەھاب، ئاھەر، ئێران

ئاسکە سووری خەزەر لە لێڕەکانی ئایینالوو

بنەداری ھێمادار لە کاواناخ

عەباس ئاباد (٢٠١٤). دروستکردنی خانووی مۆدێرن مژدەی زیندووبوونەوەی چاوەڕواننەکراوی ئاراسبارانە.

ئاوەدانکردنەوە

کەلیبەر خەریکە دەبێتە پایتەختی نافەرمی شاری ئاراسباران.

فەرشی باڵان

وەرنی

سەگە دڕەکانی ئاراسباران لە چاپارلی پشوو دەدەن .

ئاسەوارێکی مێژوویی لە ئایینالوو

پردی مێژوویی خودا ئافەرین لە نزیک خومەرلو

دۆڵی میکەندی نزیک عەلی ئاباد

بەردێکی گۆڕی کۆن لە باخچەیەکی مێژوویی لە نزیک ئالھەرد

ھاوینەھەواری ئاقداش

زۆزانی چەپەرلی

ھەنگەوان