پیشەسازیی فیلم

پیشەسازی فیلم یان پیشەسازیی سینەما (بە ئینگلیزی: Film Industry) ئەو زاراوەیەیە کە بەکاردەھێنرێت بۆ ئاماژەدان بەو دامەزراوە بازرگانی و تەکنیکیانەی کە بەشدارن لە پرۆسەی بەرھەمھێنانی فیلمدا ئەمەش کۆمپانیاکانی بەرھەمھێنان، ستۆدیۆکانی فیلم , سینەماکاری، ئەنیمەیشن، فێستیڤاڵەکانی فیلم دەگرێتەوە، دابەشکردن، ئەکتەرەکان، دەرھێنەران، و زانیارییەکانی تر. ھۆلیوود یەکێکە لە کۆنترین و گەورەترین پیشەسازی فیلم لە جیھاندا.^[١]

لە ساڵی ٢٠١٩ بۆکس ئۆفیسی جیھانی ٤٢٫٢ ملیار دۆلار بووە؛ و کاتێک داھاتی بۆکس ئۆفیس و کات بەسەربردنی ماڵەوە پێکەوە بن، پیشەسازی فیلمی جیھانی لە ساڵی ٢٠١٨دا بەھای ١٣٦ ملیار دۆلار بووە.^[٢] ھۆلیوود کۆنترین پیشەسازی فیلمی نیشتمانییە لە جیھاندا، ھەروەھا گەورەترینە لە ڕووی کۆی داھاتی بۆکس ئۆفیسەوە. سینەمای ھیندستان گەورەترین پیشەسازی فیلمی نیشتمانییە لەڕووی ژمارەی فیلمە بەرھەم ھێنراوەکانەوە، لە ساڵی ٢٠١٩ەوە ساڵانە ٢ ھەزار و ٤٤٦ فیلم بەرھەم دەھێنرێن. تا ساڵی ٢٠٢١ سینەمای چینی زۆرترین فرۆشی بلیتی ساڵانەی بەدەستھێناوە و ١١٥٦ ملیۆن بلیت فرۆشراوە.^[٣]

پیشەسازی فیلمی مۆدێرن دەستکاری

بۆکس ئۆفیسی بازاڕی سینەمای جیھانی لە ساڵی ٢٠١٩دا گەیشتە ٤٢٫٢ ملیار دۆلاری ئەمریکی. سێ کیشوەر/ناوچەی داھاتی سەرەکی بەپێی کۆی گشتی بۆکس ئۆفیس بریتی بوون لە: ئاسیای زەریای ھێمن بە ١٧٫٨ ملیار دۆلاری ئەمریکی، ئەمریکا و کەنەدا بە ١١٫٤ ملیار دۆلاری ئەمریکی، و ئەورووپا، ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا بە ١٠٫٣ ملیار دۆلاری ئەمریکی. تا ساڵی ٢٠١٩ گەورەترین بازاڕەکان بەپێی بۆکس ئۆفیس بە ڕێکوپێکی دابەزین بریتی بوون لە ئەمریکا، چین، ژاپۆن، کۆریای باشوور، بەریتانیا، فەرەنسا و ھیندستان. ھەروەھا تا ساڵی ٢٠١٩ ئەو وڵاتانەی زۆرترین بەرھەمی فیلمیان ھەبوو بریتین لە ھیندستان، نەیجیریا، و ئەمریکا. لە ئەورووپا، ئیتاڵیا، فەرەنسا، ئەڵمانیا، ئیسپانیا و بەریتانیا ناوەندی گرنگن بۆ بەرھەمھێنانی فیلم.^[٤]

ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەستکاری

سینەما لە ئەمریکا کە بە شێوەیەکی باو بە ھۆلیوود ناودەبرێت، لە سەرەتای سەدەی بیستەمەوە کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر سینەما لە سەرانسەری جیھاندا ھەبووە. سینەمای ئەمریکی (ھۆلیوود) کۆنترین پیشەسازی فیلمە لە جیھاندا و ھەروەھا گەورەترین پیشەسازی فیلمە لە ڕووی داھاتەوە. ھۆلیوود پەیوەندییەکی سەرەکییە بە پیشەسازی فیلمی ئەمریکاوە کە دامەزراوەی توێژینەوەی فیلمی دامەزراو وەک پەیمانگای فیلمی ئەمریکی، قوتابخانەی فیلمی لۆس ئەنجلۆس و ئەکادیمیای فیلمی نیویۆرک لە ناوچەکەدا دامەزراون. ستۆدیۆ سینەمایییە گەورەکانی ھۆلیوود لەوانە میترۆ گۆڵدڤین مایەر، ستۆدیۆکانی سەدەی بیستەم و پارامۆنت پیکچەرز سەرچاوەی سەرکەوتووترین فیلمەکانی جیھانن لە ڕووی بازرگانییەوە.^[٥]^[٦]

ئەمڕۆ ستۆدیۆکانی فیلمی ئەمریکی ساڵانە بە گشتی چەند سەد فیلمێک بەرھەم دەھێنن، ئەمەش وای کردووە ئەمریکا ببێتە یەکێک لە بەرھەمھێنەرترین سینەماکانی جیھان. کۆمپانیای واڵت دیزنی - کە خاوەنی ستۆدیۆکانی واڵت دیزنی - تاکە کۆمپانیایە کە بارەگا سەرەکییەکەی لە باشووری کالیفۆرنیایە. لەکاتێکدا کۆمپانیای سۆنی پیکچەرز ئینتەرتەینمەنت بارەگا سەرەکییەکەی لە شاری کالڤەر سیتی ویلایەتی کالیفۆرنیایە و کۆمپانیا سەرەکییەکەی سۆنی بارەگا سەرەکییەکەی لە تۆکیۆی ژاپۆنە. ئێستا زۆربەی وێنەگرتنەکان لە کالیفۆرنیا، نیویۆرک، لویزیانا، جۆرجیا و کارۆلینای باکوور ئەنجام دەدرێت. نیو مەکسیکۆ، بە تایبەت ناوچەی ئەلبوکێرک و سانتافی، تادێت ویلایەتێکی بەناوبانگی فۆتۆگرافی بووە؛ وەک زنجیرەی گۆڕانی خراپ لەوێ وێنەگیراوە، فیلمەکانی وەک وڵاتێک بۆ پیاوە پیرەکان و ڕۆست لەوێ وێنەگیراون. لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٩ و ٢٠١٥، ھۆلیوود بە بەردەوامی ساڵانە ١٠ ملیار دۆلار (یان زیاتر)ی بەدەستھێنا. ئاھەنگێک کە بە فەرمی بە خەڵاتی ئۆسکار ناسراوە، ساڵانە لەلایەن ئەکادیمیای ھونەر و زانستی فیلمی جووڵاو (EMPAS) لە ھۆڵیود بەڕێوەدەچێت و تا ساڵی ٢٠١٩ زیاتر لە ٣ ھەزار خەڵاتی ئۆسکار بەخشراون.^[٧] تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە

لە ٢٧ی تشرینی یەکەمی ١٩١١ کۆمپانیای فیلمی نێستۆر یەکەم ستۆدیۆی ھەمیشەیی فیلمی لە ھۆلیوود دامەزراند. لە ساڵی ١٩١٢ کۆمپانیای یونێڤێرساڵ پیکچەرز بە تێکەڵکردنی کۆمپانیای نێستۆر و چەند کۆمپانیایەکی تری سینەمایی دروست کرا، لەوانە کۆمپانیای ئیندیپێندنت مۆڤینگ پیکچەرز (IMP).

فەرەنسا دەستکاری

فەرەنسا بە شوێنی لەدایکبوونی سینەما دادەنرێت و زۆرێک لە بەشدارییە گرنگەکانی لە فۆڕمی ھونەر و خودی پرۆسەی فیلمسازیدا بەرپرسیار بووە. زۆر بزووتنەوەی گرنگی سینەمایی لەو وڵاتەدا دەستیان پێکرد، لەوانە شەپۆلی نوێ لە سینەمای فەرەنسادا. جێگای سەرنجە کە پیشەسازییەکی سینەمایی بەھێزی تایبەتی ھەیە، بەشێکیشی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو پارێزگارییەی کە حکوومەتی فەرەنسا پێشکەشی دەکات.^[٨]

سینەمای فەرەنسی ھەندێک جار لەگەڵ سینەمای وڵاتانی دەرەوە تێکەڵ بووە. لەگەڵ دەرھێنەرانی وڵاتانی وەک پۆڵەندا (ڕۆمان پۆلانسکی، کریستۆف کیشلۆڤسکی، ئەندرێز زولاوسکی)، ئەرجەنتین (گاسپار نۆی، ئێدگاردۆ کۆزارینسکی)، ڕووسیا (ئەلێکساندەر ئەلکیێڤ، ئاناتۆلی لیتڤاک)، نەمسا (مایکل ھاینێک)، و جۆرجیا (جیلا پابلۆانی، ئۆتار ئیۆسێلیانی) دیار لە ڕیزەکانی سینەمای فەرەنسیدا. لەبەرامبەردا ھەندێک لە دەرھێنەرە فەرەنسییەکان پیشەی خۆیان لە وڵاتانی دیکە ھەبووە، وەک لوک بێسۆن، جاک تۆرنۆر و فرانسیس ڤێبەر لە ئەمریکا. تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە تاقیکردنەوە^[٩]

توخمێکی دیکە کە پشتگیری ئەم ڕاستییە دەکات ئەوەیە کە پاریس زۆرترین چڕی سینەماکانی لە جیھاندا ھەیە. لە ٢ی شوباتی ٢٠٠٠ فیلیپ بێنین یەکەم پڕۆژەی سینەمای دیجیتاڵی لە ئەورووپا بەدەستھێنا، بە بەکارھێنانی تەکنەلۆژیای دی ئێڵ پی سینەما کە لەلایەن کۆمپانیای تێکساس ئینسترومێنتس لە پاریس پەرەی پێدرا. ھەروەھا پاریس سیتی دوو سینەما (شاری سینەما) لەخۆدەگرێت کە ستۆدیۆیەکی گەورەیە لە باکووری شارەکە و ستۆدیۆی دیزنی کە پارکێکی تایبەتە بە سینەما و سێیەم پارکە گەشتیارییە لە نزیک شارەکە لە پشت دیزنیلەند و پارکی ئەستێریکسەوە، لە پاریسن.^[١٠]

لە ساڵی ٢٠١٥ فەرەنسا ژمارەیەکی پێوانەیی ٣٠٠ فیلمی درێژی بەخۆیەوە بینی کە بەرھەم ھێنراون. فیلمەکانی ئەمریکا و بەریتانیا تەنھا ٤٤٫٩٪ی کۆی فیلمەکانی بەشداریکردنیان لە ساڵی ٢٠١٤دا پێکھێناوە. ئەمەش بە شێوەیەکی بەرچاو دەگەڕێتەوە بۆ بەھێزی بازرگانی بەرھەمی ناوخۆیی کە لە ساڵی ٢٠١٤دا ٤٤٫٥٪ی بەشداریکردنەکانی پێکھێناوە (٣٥٫٥٪ لە ساڵی ٢٠١٥؛ ٣٥٫٣٪ لە ساڵی ٢٠١٦). لە ناوەڕاستی ساڵانی ٢٠٠٠دا، پیشەسازی فیلمی فەرەنسا بە «نزیکتر لە خۆبژێوی تەواو لە ھەموو وڵاتێکی دیکەی ئەورووپا وەسف کرا، نزیکەی ٨٠–٩٠٪ی بوودجەی خۆی لە داھاتەکانی بازاڕی ناوخۆیی وەرگرتەوە.» لە ساڵی ٢٠١٨دا فیلمە فەرەنسییەکان داھاتی ٢٣٧ ملیۆن یۆرۆیان لە بۆکس ئۆفیسی نێودەوڵەتیدا بەدەستھێناوە و ٤٠ ملیۆن بەشدارییان کردووە (بە بەراورد بە ساڵی ٢٠١٧ بەڕێژەی ٥٢٪ دابەزیوە)، ئیتاڵیاش لە پلەی یەکەمی بازاڕی دەرەوەدایە.^[١١]

مێژووی فیلم دەستکاری

مرۆڤ ھەر لە کۆنەوە خەونی بە وێنەگرتنی شتەکان لە جووڵەدا دەبینی تا دوا ساڵەکانی سەدەی نۆزدەھەمی زایینی لەگەڵ کۆمەڵێک داھێنانی پیشەسازیدا ھات، کە دواجار بووە ھۆی پێشکەشکردنی کۆمەڵێک وێنە لەسەر شریت و نمایشکردنیان بە شێوەیەک کە وایان لێبکات بە جووڵاو دەربکەون.

بەناوبانگترین ھەوڵی سەرەتایی لەم ڕووەوە ھەوڵی فۆتۆگرافەری ئینگلیزی ئێدوارد مەی بریج بوو لە ساڵانی ١٨٧٧ و ١٨٧٨، بە پێشکەشکردنی کۆمەڵێک وێنەی ئەسپێکی ڕاکەر بە بەکارھێنانی ١٢ و پاشان ٢٤ کامێرا لە شوێنی جێگیرەوە. بۆ وێنەی ڕاکردنی ئەسپەکە. سەرکەوتنی ئەم تاقیکردنەوە ھانی ژمارەیەک داھێنەر لە ئەمریکا و ئینگلتەرا و فەرەنسا دا بۆ ئەوەی بە ھەمان ئاراستەدا ھەنگاو بنێن و بەم شێوەیە یەکەم نمایشی فیلمی جووڵاو لە ساڵی ١٨٩٣ ھات کاتێک ئەدیسۆن پرۆژێکتۆری وێنەی جووڵاوی ناساند.

نمایشە فیلمییەکان بە خێرایی لە شارە گەورەکانی ئەمریکادا بڵاوبوونەوە و دواتر کاروانە گەشتیارییەکان دەستیان کرد بە گواستنەوەی ئەم نمایشانە بۆ شار و گوندە بچووکەکان. لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمدا سینەماکان دەستیان بە دەرکەوتن کرد کە بە تایبەتی بۆ نمایشکردنی فیلم دروستکرابوون.

سینەما لە ڕۆژانی سەرەتایدا سەرنجی لەسەر پێشکەشکردنی دووبارە نمایشکردنی ڕووداوە گرنگەکان و بەرجەستەکردنی زیندووانی چیرۆکە باوەکان بوو، بەڵام پێشکەوتنەکان بە خێرایی ڕێگایان بۆ گۆڕانکاری بۆ پێشکەشکردنی فیلمە درێژەکان خۆش دەکرد. بەم شێوەیە ئێدوین پۆرتێر یەکەم بەرھەمی خەیاڵی لە مێژووی سینەمادا لە ساڵی ١٩٠٣دا پێشکەش کرد بە ناوی گەورەدزی شەمەندەفەر، فیلمێکی درێژی ١١ خولەکی بوو و ڕووداوێکی سەرنجڕاکێش بوو لە مێژووی سینەمادا.

سەرچاوەکان دەستکاری

^ The earliest documented account of an exhibition of projected motion pictures in the United States was in June 1894 in ريتشموند (إنديانا) by تشارلز فرانسيس جينكينز
^ "Global Movie Production & Distribution Industry: Industry Market Research Report". IBISWorld. August 2018. Archived from the original on 2023-02-07. Retrieved 22 January 2019.
^ "Leading film markets worldwide by number of tickets sold 2021". Archived from the original on 14 December 2017. Retrieved 14 December 2017.
^ Robinson, Daniel B. (2 April 2018). "The trend shift of the modern film industry". No. April '18. San Fran & co. Lindale Avenue. Archived from the original on 2022-12-03. Retrieved 2 April 2018. ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ Kerrigan, Finola (2010). Film Marketing. Oxford: Butterworth-Heinemann. p. 18. ISBN 978-0-7506-8683-9. Archived from the original on 2023-04-04. Retrieved 4 February 2022.
^ Davis, Glyn; Dickinson, Kay; Patti, Lisa; Villarejo, Amy (2015). Film Studies: A Global Introduction. Abingdon: Routledge. p. 299. ISBN 978-1-317-62338-0. Archived from the original on 2023-04-03. Retrieved 24 August 2020.
^ Donckels, William. "Disney Raises SoCal Annual Pass Prices 30% – to Keep Locals "Out"". Technorati.com. Archived from the original on 6 June 2012. Retrieved 28 November 2012. ٦ی حوزەیرانی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ Alan Riding (28 February 1995). "The Birthplace Celebrates Film's Big 1–0–0". The New York Times. Archived from the original on 26 June 2017.
^ "CNC – fréquentation cinématographique". www.cnc.fr. Archived from the original on 15 November 2015. Retrieved 23 March 2019. ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ Goodfellow, Melanie (17 January 2019). "International box office for French films fell 50% in 2018". Screen (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2022-12-04. Retrieved 29 February 2020.
^ "The French System and Managing Co-productions". Skillset. 20 April 2008. Archived from the original on 1 October 2006. Retrieved 19 April 2012. ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[1] The earliest documented account of an exhibition of projected motion pictures in the United States was in June 1894 in ريتشموند (إنديانا) by تشارلز فرانسيس جينكينز

[2] "Global Movie Production & Distribution Industry: Industry Market Research Report". IBISWorld. August 2018. Archived from the original on 2023-02-07. Retrieved 22 January 2019.

[statista-3] "Leading film markets worldwide by number of tickets sold 2021". Archived from the original on 14 December 2017. Retrieved 14 December 2017.

[4] Robinson, Daniel B. (2 April 2018). "The trend shift of the modern film industry". No. April '18. San Fran & co. Lindale Avenue. Archived from the original on 2022-12-03. Retrieved 2 April 2018. ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[Kerrigan_Page_18-5] Kerrigan, Finola (2010). Film Marketing. Oxford: Butterworth-Heinemann. p. 18. ISBN 978-0-7506-8683-9. Archived from the original on 2023-04-04. Retrieved 4 February 2022.

[Davis-6] Davis, Glyn; Dickinson, Kay; Patti, Lisa; Villarejo, Amy (2015). Film Studies: A Global Introduction. Abingdon: Routledge. p. 299. ISBN 978-1-317-62338-0. Archived from the original on 2023-04-03. Retrieved 24 August 2020.

[7] Donckels, William. "Disney Raises SoCal Annual Pass Prices 30% – to Keep Locals "Out"". Technorati.com. Archived from the original on 6 June 2012. Retrieved 28 November 2012. ٦ی حوزەیرانی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[NYT_1995-02-28-8] Alan Riding (28 February 1995). "The Birthplace Celebrates Film's Big 1–0–0". The New York Times. Archived from the original on 26 June 2017.

[cnc.fr-9] "CNC – fréquentation cinématographique". www.cnc.fr. Archived from the original on 15 November 2015. Retrieved 23 March 2019. ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[10] Goodfellow, Melanie (17 January 2019). "International box office for French films fell 50% in 2018". Screen (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2022-12-04. Retrieved 29 February 2020.

[11] "The French System and Managing Co-productions". Skillset. 20 April 2008. Archived from the original on 1 October 2006. Retrieved 19 April 2012. ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]