ئێران خانم
ئێران خانم (لەدایکبووی ١ی کانوونی دووەمی ١٩٥١ لە ئیچکەسۆ، ناوچەی برادۆست، ڕۆژھەڵاتی کوردستان - مردووی ١٠ی ئابی ٢٠٠١ لە ورمێ) یەکەمین دەنگبێژی ژنی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بوو. ناوی خۆی ئێران موجەرەد بوو بەڵام نازناوە ھونەرەییەکەی ئێران خانم بوو و بە زاراوەی کورمانجی دەنگبێژی دەکرد.[١]
ئێران خانم | |
|---|---|
ئێران موجەرەد | |
 | |
| لەدایکبوون | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٥١ |
| مەرگ | ١٠ی ئابی ٢٠٠١ |
| نەتەوە | کورد |
| پیشە | دەنگبێژ |
ژیان دەستکاری
ئێران خانم لە گوندی ئیچکەسۆ سەر بە ناوچەی برادۆست لەدایک بووە. ناوی باوکی عەبدوڵڕەحمان و ناوی دایکیشی پەریبشان بووە. بنەماڵەکەی فەقیر و جووتیار بوون و لە منداڵییەوە کاری کردووە و لە بواری ئابوورییەوە یارمەتی بنەماڵەکەی داوە؛ ھەر بۆیەش لە سەختی و ناخۆشیدا گەورە بووە. ھاوسەرگیری لەگەڵ سەعید ناوێک کردووە و لە گوندی سۆماناوا ژیانی بەسەر بردووە. بە پشتیوانیی مێردەکەی درێژە بە کاری دەنگبێژی داوە. لە سەعید کچێک و دوو کوڕی ھەبووە، کاتێک سەعید ویستوویەتی ھەوێی بەسەر بھێنێت ماڵ و منداڵی بەجێ ھێشتووە و گەڕاوەتەوە ماڵە بابی. ساڵی ١٩٧١ بە یارمەتیی مستەفا عەلیزادە، حەمید یوسفی و ئیبراھیم نەورووزی بە شێوەی فەرمی لە بەشی کوردیی ڕادیۆی ورمێ دەستی بە دەنگبێژی کردووە. لەوێڕا ناسراوە و خەڵک خۆشی ویستووە و ھەموو کوردستان گوێی لێ گرتووە. شۆڕشی ئیسلامی ئێران ڕەوشی ڕادیۆ و ھونەرمەندانی گۆڕاند و ھەر کوردێک بیویستبا بە ئازادی زمان و کلتووری خۆی بەکارھێنابا بەرەوڕووی گوشار و زەخت دەبۆوە، لەو کاتەدا ئێران خانم ناچار بووە بە شێوەی نھێنی درێژە بە کاری ھونەریی خۆی بدات، چەند بەرھەمی خۆی بۆ بڵاوکردنەوە بە شێوەی قاچاغ بردووەتە باکووری کوردستان و لەو ڕێگەوە خەڵکی باکووریش بە دەنگی ئاشنا بوونە و گوێیان لێ گرتووە.
ئێران خانم مێردی بە پیاوێک بە ناوی داداش ناسری کردووەتەوە و چوونەتە تاران و لەوێ ماونەتەوە. پاش سێ ساڵان چوونەتە شاری سەڵماس و بۆ ماوەی ١٥ ساڵ لەوێ ماونەتەوە و پاشی وێ بڕیاریان داوە بگەڕێنەوە ورمێ و لەوێ دووکانێکیان داناوە و پێکەوە کاریان لێ کردووە و بژێوی ژیانیان دابین کردووە.
ھەرچەند کەس باوەڕی نەکرددوە بەڵام بەپێی ڕاپۆڕتی نەخۆشخانەی ورمێ ئێران خانم لە ١٠ی ئابی ٢٠٠١دا خۆی ھەڵاوەسیوە و کۆتایی بە ژیانی خۆی ھێناوە.[٢]
بەرھەمەکان دەستکاری
بەشێک لە بەرھەمەکانی ئێران خانم بریتین لە: عارفۆ لاوۆ، کولا دلێ من، دەلال، باژۆ، ئەمیرێ من، دۆتمام و پسمام، گەورێ و لۆ شڤانۆ. بە گوێرەی ھەندێک سەرچاوە لە ماوەی ٣١ ساڵ ژیانی ھونەریی خۆیدا زیاتر لە ١٠٠ بەرھەمی پێشکەش کرددوە.
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ "ژنە دەنگبێژی کورد: ئێران خانم". KURDŞOP (kurdshop.net) (بە کوردی).
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ Kolektîf; Kovar, Nûbihar. Nûbihar 153: Kovara çandî, hunerî, edebî (بە کوردی). Pak Ajans Yayincilik Turizm Ve Diş Ticaret Limited şirketi.
- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Îran Xanim»، ویکیپیدیای کوردیی کورمانجی. سەردان لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٤.
